Afrikaanse varkenspest

Download de nieuwsbrief met meer informatie over preventie en bestrijding van Afrikaanse varkenspest bij everzwijnen in België (pdf) in navolging van de uitbraak van 2019.

Het eerste geval van Afrikaanse varkenspest in Wallonië zorgt ook voor extra waakzaamheid in Vlaanderen. Zo zijn er een aantal gedragsregels voor wie in de natuur komt, die de verdere verspreiding van de ziekte kan helpen tegengaan. Een gevaar voor de volksgezondheid is er in geen geval. Mensen worden niet ziek, maar kunnen varkens wel besmetten.

Wat is Afrikaanse varkenspest?

Afrikaanse varkenspest is een zeer besmettelijke virusziekte die voorkomt bij varkens. Het virus is erg besmettelijk en vaak dodelijk voor die dieren. Afrikaanse Varkenspest werd in België tot voor kort nog niet aangetroffen bij in het wild levende everzwijnen. Maar doordat de ziekte aanwezig is in sommige everzwijnpopulaties in het oosten van Europa, werd de verspreiding ervan zeer nauwlettend in de gaten gehouden. Het virus is niet pathogeen voor de mens, het maakt de mens dus niet ziek.

Wat is het gevaar van Afrikaanse varkenspest?

Het grootste gevaar is economisch. De ziekte verspreidt zich zeer snel en kan ook binnen professionele varkenshouderijen toeslaan. Varkens kunnen sterven en handelsrestricties voor de varkenssector. Dit was voor de laatste keer in ons land het geval in 1985 bij gedomesticeerde varkens in West-Vlaanderen. Toen moesten 30.000 dieren vernietigd worden. Voor de gezondheid van de mens is er geen enkel gevaar.

Hoe verspreidt de ziekte zich?

Het virus is aanwezig in het bloed, de weefsels, de urine, de uitwerpselen, de uitscheidingen en afscheidingen van zieke dieren. Het is zeer besmettelijk en resistent in de weefsels van de dieren. Het kan daarom op de volgende manieren worden overgedragen:

via de baarmoeder (transplacentair): biggen die zo worden besmet, blijven drager van het virus en blijven het uitscheiden gedurende meerdere maanden na de geboorte
door rechtstreeks contact met een ziek dier
door onrechtstreeks contact: via mensen die het virus mechanisch verspreiden of via besmette uitrusting of voertuigen
door inname bij het voederen van onvoldoende verhit afval aan varkens.

Kan de ziekte op andere dieren overslaan?

Varkenspest is enkel gevaarlijk voor varkens. Huisdieren lopen geen gevaar, net zoals de mens.

Hoe zeker zijn we dat er in Vlaanderen op dit moment geen probleem is?

Vrij zeker. Voor Afrikaanse Varkenspest coördineert het Agentschap voor Natuur en Bos een passieve en een actieve monitoring. Dat betekent dat elk dood aangetroffen everzwijn wordt onderzocht (nl. autopsie en weefselanalyse) en dat er eveneens een screening gebeurt van geschoten everzwijnen (ter info ongeveer 40% van afschot wordt bemonsterd) (nl: serologische analyse en weefselanalyse). De actieve en passieve bewaking loopt permanent in Vlaanderen en wordt gefinancierd door de Vlaamse overheid.

Voorlopig zijn alle resultaten negatief.

Om de situatie te beoordelen, worden er in Vlaanderen 4 dreigingsniveaus onderscheiden:

CODE	SITUATIE AFRIKAANSE VARKENSPEST
GROEN	Er is geen directe dreiging in Vlaanderen – de situatie van AVP bij wild zwijn of gedomesticeerde zwijnen in Europa, en de verspreiding richting West-Europa, wordt op de voet gevolgd.
GEEL	Verhoogde dreiging in Vlaanderen – er is een vaststelling van AVP bij wilde of gedomesticeerde zwijnen in Wallonië of een buurland van België op risicoafstand van de grens (Nederland, Duitsland, Frankrijk, Luxemburg).
ORANJE	Sterk verhoogde dreiging in Vlaanderen – er is een vaststelling van AVP bij gedomesticeerde zwijnen in Vlaanderen.
ROOD	Uitbraak in Vlaanderen – er is een vaststelling van AVP bij wilde zwijnen in Vlaanderen

Naar aanleiding van de uitbraak in Wallonië en sinds de goedkeuring van het Ministerieel Besluit houdende de instelling van de toestand van verhoogde waakzaamheid voor Afrikaanse Varkenspest bij wilde zwijnen, bevinden we ons in code geel.

Wat kunnen we doen om de verspreiding verder tegen te gaan?

Afrikaanse Varkenspest kan worden overgedragen door:

contact met besmette varkens of everzwijnen
vlees/vleeswaren van besmette dieren
besmette voorwerpen zoals schoenen, kledij, voertuigen, materiaal
personen die in contact gekomen zijn met besmette dieren of die in getroffen gebieden geweest zijn.

Het virus blijft lang besmettelijk in karkassen van dieren, in het milieu en in vlees/vleeswaren van besmette dieren.

Varkensbedrijven moeten de juiste bioveiligheidsmaatregelen nemen om besmetting naar hun bedrijven te voorkomen (zie website FAVV).

Daarnaast kunnen jagers een belangrijke rol spelen in het tegengaan van de verdere verspreiding in de wilde everzwijnpopulatie. Wie in aanraking kwam met wilde varkens kan de volgende voorzorgsmaatregelen nemen:

Bij jachtactiviteiten in Vlaanderen worden volgende sanitaire voorzorgsmaatregelen aangeraden:

draag vloeistofdichte (wegwerp)handschoenen met lange mouwen
bij ontweiden van geschoten everzwijnen in het veld de ingewanden NIET achterlaten in de natuur, de ingewanden dienen meegenomen te worden naar een wildverwerkingsinrichting of opgehaald te worden door een bevoegd destructiebedrijf. Dit is conform het advies van het wetenschappelijk comité van het FAVV
respecteer een eet- en drinkverbod tijdens het ontweiden en manipuleren van kadavers
was handen met zeep, water en eventueel extra ontsmettingsmiddel na de werkzaamheden
ben waakzaam voor het opsporen van dode everzwijnen en meldt deze onmiddellijk aan de bevoegde regionale autoriteit voor ophaling en onderzoek.

Bij jachtactiviteiten in besmet gebied in Wallonië of in het buitenland moeten alle nodige voorzorgsmaatregelen genomen worden om te vermijden dat AVP wordt overgebracht naar andere gebieden:

draag vloeistofdichte (wegwerp)handschoenen met lange mouwen
neem geen jachthonden mee naar besmette gebieden
respecteer een eet- en drinkverbod tijdens het ontweiden en manipuleren van kadavers
was handen met zeep, water en gebruik ontsmettingsmiddel na de werkzaamheden
reinig en ontsmet al het materiaal dat gebruikt werd bij de jacht
reinig de voertuigen die werden gebruikt bij de jacht, waarbij de banden en het interieur van de voertuigen niet mogen worden vergeten
was de kledij die tijdens de jacht werd gedragen aan een hoge temperatuur (minstens 60°C)
neem geen karkassen, delen van karkassen of jachttrofeeën mee van everzwijnen
verbod op het betreden van een varkensbedrijf en het in contact komen met als huisdier gehouden varkens in de eerste 72 uur na terugkeer in België

Heb je een ziek of gewond everzwijn gevonden?

Vind je een ziek of gewond everzwijn, neem dan steeds contact op met het Opvangcentrum voor wilde dieren in uw buurt.

Raak het everzwijn zeker niet aan en houdt voldoende afstand. Zieke of gewonde everzwijnen kunnen onverwachts reageren als ze zich bedreigd voelen.

Alle betrokken diensten beschikken over de expertise en de materialen om op een gepaste manier om te gaan met de melding. Alle opgevangen everzwijnen worden getest op Afrikaanse Varkenspest en andere ziekten. Everzwijnen die door een erkend opvangcentrum voor wilde dieren worden opgevangen en verzorgd, mogen niet opnieuw worden vrijgelaten in de natuur.

Heb je een dood everzwijn gevonden?

Voor de vroegtijdige detectie van Afrikaanse Varkenspest, is het heel belangrijk om dood gevonden everzwijnen te melden aan de bevoegde regionale autoriteit. Raadpleeg deze pagina voor de te volgen procedure.

Raak het everzwijn zeker niet aan en houdt voldoende afstand. Dode everzwijnen kunnen besmet zijn met ziektekiemen.

Alle betrokken diensten beschikken over de expertise en de materialen om op een gepaste manier om te gaan met de melding.

Waarschuwingsbericht