Autochtone bomen en struiken
Autochtone bomen en struiken in Vlaanderen zijn bedreigd door ontbossing, bosfragmentering en intensief bosgebruik.
Het Agentschap voor Natuur en Bos heeft een strategie voor het behoud van deze autochtone bomen en struiken.
Bovendien liet het agentschap de restpopulaties in Vlaanderen inventariseren, en promoten zij de zaadoogst en de kweek van autochtoon bosplantsoen.
- Inheems of autochtoon?
- Waarom zijn autochtone planten belangrijk?
- Waarom werken met autochtone planten?
- Waar bevinden zich nog autochtone bomen en struiken?
- Brochure: ‘Autochtoon plantsoen in opmars’ (versie 2009)
- Contactpunt bosbouwkundig teeltmateriaal
Aandacht - mei 2011: op korte termijn zullen de ontbrekende rapporten raadpleegbaar worden. De databank en het kaartmateriaal ondergaan momenteel een update, binnenkort verschijnt een aangepaste versie op de website. Bij de nieuwe versies zal er een datum opgegeven worden.
Een plantensoort is inheems in Vlaanderen, als Vlaanderen in het natuurlijk verspreidingsgebied van de soort ligt. Als die plant bovendien van oorsprong inheems is, spreken we van een autochtone plant. Of in iets technischer woorden: een plant is autochtoon in een bepaalde streek in Vlaanderen, als hij een nakomeling is van planten die zich sinds hun spontane vestiging na de laatste ijstijd altijd natuurlijk hebben verjongd; of als hij een nakomeling is van planten die kunstmatig werden vermeerderd met alleen lokaal materiaal. Een zomereik afkomstig uit de Balkan is dus niet autochtoon in de Vlaamse Ardennen, hoewel de soort zomereik inheems is in Vlaanderen.
Waarom zijn autochtone planten belangrijk?
Autochtone planten hebben zich eeuwenlang aangepast aan de lokale groeiomstandigheden. Daardoor hebben autochtone populaties andere genetische eigenschappen dan niet-autochtone populaties. Omdat die overerfbare informatie heel waardevol is, mag ze niet verloren gaan en willen we de genetische diversiteit bewaren.
Waarom werken met autochtone planten?
De autochtone bomen en struiken zijn ernstig bedreigd door ontbossing, bosfragmentering en intensief bosgebruik. Van heel wat soorten blijven er in Vlaanderen maar enkele restpopulaties over. Daarnaast worden die resterende autochtone populaties bedreigd doordat al te vaak inheemse soorten met niet-autochtoon materiaal worden aangeplant. Zo gaat heel wat informatie over de genetische diversiteit verloren door de inkruising van niet-autochtoon materiaal. We willen de resterende autochtone populaties van bomen en struiken daarom de nodige kansen op behoud geven. Het is belangrijk dat de genetische diversiteit van de populaties zich verder kan ontwikkelen om sterker te staan in de toekomst. Dat betekent dat we de restpopulaties moeten beschermen en zo veel mogelijk autochtoon plantsoen moeten aanplanten.
Waar bevinden zich nog autochtone bomen en struiken?
In opdracht van het Agentschap voor Natuur en Bos werd van 1997 tot 2007 gewerkt aan een inventarisatie van autochtone bomen en struiken in Vlaanderen. Daarnaast werden ook de wilgen geïnventariseerd langs de grotere rivieren.
Bekijk een overzicht van de huidige inventarisaties (pdf - 180KB).
Een deel van de rapporten kan je raadplegen via de links in dit pdf-document (pdf - 20KB)
De geïnventariseerde bomen en struiken krijgen een quotering van a (vrijwel zeker autochtoon), over a/b of b (waarschijnlijk autochtoon) tot c (mogelijk autochtoon). De indeling gebeurt op basis van volgende criteria: de ouderdom van bossen en houtkanten, de aanwezigheid van indicatorplanten voor oude bossen, de aanwezigheid van oude bomen of hakhoutstoven en het samen voorkomen van de typische waaier aan standplaatseigen bomen en struiken.
Lees meer over de inventarisatiemethode en de gebruikte coderingen op de inventarisatieformulieren (pdf - 94 KB).
Voor de Week van het Bos 2009 met als thema ‘Zaad met Pit!’ en de afronding van de inventarisaties lanceerden we een databank met de inventarisatiegegevens en kaartmateriaal van de inventarisatielocaties.
Download:
- Databank autochtone bomen en struiken (versie 11/3/2013) (ZIP-doc - 7,9 MB)
- Shapefile voor GIS-toepassingen (versie 19/4/2013) (ZIP-doc - 2,25 MB)
- Meer informatie over installatie en gebruik van de databank en kaartmateriaal (pdf - 150 KB)
Brochure: ‘Autochtoon plantsoen in opmars’ (versie 2009)
Wil je meer weten over de herkomstgebieden in Vlaanderen, de wetgevende achtergrond, de zaadoogst, de opkweek in de praktijk of plantadvies?
Ook op de website van het INBO kan je deze info terugvinden. Je vindt er ook een overzicht van het wetenschappelijk onderzoek dat naar een aantal autochtone soorten gevoerd wordt.
Informatie bosbouwkundig teeltmateriaal
Waar in Vlaanderen kun je zaad oogsten van inheemse bomen en struiken? Wat is een aanbevolen herkomst? En waar kun je plantsoen van aanbevolen herkomst kopen?
Op de website van het INBO lees je alle informatie over bosbouwkundig teeltmateriaal, zowel voor boomkwekers, zaadhandelaars als consumenten.