Stierkikker
Regio
Antwerpen

LIFE 3n-Stierkikker

LIFE-3n stierkikker is een Europees LIFE-project dat een duurzame manier wil vinden om de verspreiding van de Amerikaanse stierkikker in de Vlaamse populaties te stoppen, vooral in de Vallei van de Grote Nete, waar momenteel een grote populatie zit.

Inleiding

Wat is LIFE-3n stierkikker?

De officiële titel van het project is The sterile triploid method for population control of aquatic invasive fauna: pilot project on American bullfrog. Het project combineert de traditionele bestrijdingstechnieken om de verspreiding van Amerikaanse stierkikker in Vlaanderen te stoppen met een nieuwe techniek, namelijk het uitzetten van steriele triploïde (3n) kikkers. In een triploïde kikker bevat elke cel drie chromosonen in plaats van de normale twee, waardoor de dieren steriel zijn. Dat is nu mogelijk dankzij wetenschappers van Hogeschool PXL, die na jaren onderzoek er in zijn geslaagd om steriele triploïde exemplaren te kweken.

Het project ging officieel van start in oktober 2019 en loopt tot maart 2025. Volg de vooruitgang in onze nieuwsberichten, op Facebook of op Twitter! Het LIFE-project 3n-stierkikker is een samenwerking van Hogeschool PXL, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, het Agentschap voor Natuur en Bos, en Natuurpunt vzw. 3n-Stierkikker ontvangt financiële steun van het LIFE-programma van de Europese Unie (LIFE18 NAT/BE/001016), en van Provincie Antwerpen.

Projectgebied

In Vlaanderen vindt men verschillende stierkikkerpopulaties die zichzelf in stand kunnen houden. Die bestaan uit geïsoleerde populaties in Kasterlee, Hoogstraten, Arendonk, Huldenberg en Sint-Agatha-Rode, en een grote groeiende populatie centraal in de provincie Antwerpen in de Grote Netevallei van Balen tot Lier. Vooral vanuit die grote populatie breidt de soort zich verder uit. Het projectgebied situeert zich logischerwijs vooral in die grote populatie in de vallei van de Grote Nete. In totaal beslaat het projectgebied 152.000 hectare met meer dan 400 vijvers langs 50 km van de vallei van de Grote Nete. Daarbij komen nog de geïsoleerde populaties in Kasterlee, Hoogstraten, Arendonk, Huldenberg en Sint-Agatha-Rode.

In het hart van die populatie, in de gebieden Straalmolen en Scheps in Balen zal het uitzetten van de steriele kikkers het eerst toegepast worden. Deze gebieden maken deel uit van het Grote Netewoud. Verder wordt de uitbreiding van die populatie onder controle gehouden door gerichte afvangsten, welke ook gebeuren in de geïsoleerde populaties.

De onderstaande kaart toont de ons bekende populaties. De huidige populaties zijn beperkt tot de provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant. Voor de andere provincies zijn er relatief recente waarnemingen, die echter (nog) niet bevestigd zijn.

Kaart waarop de verschillende stierkikkerpopulaties in Provincie Antwerpen en Vlaams-Brabant zijn aangeduid

Het huidige verspreidingsgebied van de Amerikaanse stierkikker in Vlaanderen. Vooral langs de vallei van de Grote Nete bevindt zich een grote populatie. (bron: Gbif.org, 2015-heden)

Doelstellingen

Als pilootproject heeft LIFE-3n stierkikker een aantal centrale doelstellingen:

  1. Het hoofddoel is uiteraard het uitzetten van steriele triploïde stierkikkers als nieuwe bestrijdingstechniek testen, om in de toekomst de verdere uitbreiding van de populatie Amerikaanse stierkikkers in de Grote Netevallei te stoppen en om de aantallen in de reeds bestaande populaties te verminderen. Dat zal gecombineerd worden met de klassieke bestrijdingstechnieken in de geïsoleerde populaties. Na jaren onderzoek zijn de wetenschappers van Hogeschool PXL er in geslaagd om steriele triploïde exemplaren te kweken. Deze steriele stierkikkerlarven worden in een eerste site, in daartoe speciaal ingerichte enclosures, uitgezet waar ze opgroeien tot jonge kikkers. Daarna worden ze overgebracht naar een tweede site, waar ze in vergelijkbare enclosures kunnen opgroeien tot volwassen exemplaren en in competitie kunnen gaan met aanwezige vruchtbare kikkers. Dankzij een nauwgezette opvolging tijdens het opgroeien van de uitgezette dieren door de wetenschappers van de PXL Hogeschool zal dan duidelijk worden hoe effectief de techniek kan zijn voor de bestrijding van de populaties van Amerikaanse stierkikker in Vlaanderen.
  2. Het inzetten van steriele dieren voor het bestrijden van populaties is een techniek die reeds succesvol wordt toegepast bij insecten. Dit project is het eerste wereldwijd experiment voor populatiebeheer bij aquatische dieren.  Het is daarom van groot belang dat de resultaten van dit project gedeeld worden met andere organisaties in Europa, zodat de techniek op termijn kan toegepast worden in andere gebieden waar de stierkikker een probleem vormt.
  3. Gezien deze techniek volledig nieuw is voor amfibieën, zullen we onderzoek doen naar mogelijke beleids- en wettelijke barrières voor het gebruik van deze techniek in de exotenbestrijding en de verdere toepassing ervan voor andere invasieve exoten.
  4. Een laatste, maar daarom niet minder belangrijke doelstelling is om het brede publiek te informeren over het belang van natuurbehoud, de impact die invasieve exoten kunnen hebben op de natuur en het belang van het gebruik van innovatieve methoden om invasieve exoten te bestrijden. Publieke steun krijgen voor dit project en andere toekomstige projecten is essentieel voor de levensvatbaarheid van natuurbehoud, zowel binnen als buiten België.

Waar komt de stierkikker vandaan?

Zoals de naam suggereert komt de Amerikaanse stierkikker uit Amerika. De stierkikker kwam oorspronkelijk enkel voor in het centrale en oostelijke deel van de VS en in zuidoostelijk Canada, maar heeft zich verspreid naar andere, westelijkere staten. In zijn oorspronkelijk verspreidingsgebied komt de kikker voor in een grote diversiteit aan leefgebieden zoals moerassen, meren en grote rivierarmen, maar ook in bossen, tuinen en parken komt de soort veel voor. De soort is overal wel sterk gebonden aan water. Mede hierdoor bestaan de natuurlijke vijanden van de stierkikker vooral uit aquatische dieren zoals alligators, bijtschildpadden en Amerikaanse otters. Ook wasberen eten wel eens stierkikkers en hun kikkervissen.

Een alligator in het water met een stierkikker in zijn bek

Een alligator eet een stierkikker

Vanwege zijn grootte is de Amerikaanse stierkikker aantrekkelijk als bron voor kikkerbillen. Mede dankzij deze handel in kikkerbillen en de professionele kweek van stierkikkers die ermee gepaard gaat heeft de stierkikker zich verspreid over andere delen van de wereld. Ook het meeliften van eitjes met waterplanten of vissen en de handel als curiositeit in de aquacultuur hebben stierkikkers zich naar veel andere gebieden verspreid. De Amerikaanse stierkikker is momenteel aanwezig op de Amerikaanse eilandengroep Hawaï, zuidelijk Noord-Amerika (Mexico), Zuid-Amerika, Europa en Azië. De onderstaande kaart toont waar de stierkikker oorspronkelijk voorkomt, en in welke gebieden de soort aanwezig is als exoot.

Wereldkaart waarop herkomst van de stierkikker is aangeduid, en de plaatsen waar die een invasieve soort is

Het huidige verspreidingsgebied van de Amerikaanse stierkikker. De blauwe zones zijn het oorspronkelijke verspreidingsgebied en de rode zones zijn gebieden waar de soort als exoot voorkomt.

Een invasieve exoot in Vlaanderen

De Amerikaanse stierkikker wordt in Europa beschouwd als een invasieve exoot. Om van een invasieve exoot te spreken kijken we hoofdzakelijk naar twee zaken: 1) kan de soort zich hier vestigen en vermenigvuldigen en 2) zorgt de soort voor overlast of schade.

De Amerikaanse stierkikker is vanuit Amerika geïmporteerd in Europa als verstekeling met levende vis voor visbepotingen, maar werd ook vaak ingevoerd voor aquacultuur, tuinverfraaiing of de hengelsport. Begin jaren 1990 waren in veel dierenspeciaalzaken en tuincentra stierkikkerlarven te koop om in vijvers of aquaria te houden. Op die manier zijn er tienduizenden larven in onze streken terechtgekomen. Maar kikkervissen krijgen poten, en de jonge stierkikkers hebben vanuit de tuinen waar ze als kikkervis terechtkwamen de omliggende streken gekoloniseerd. Vaak gaat het daarbij om visvijvers, weekendvijvers en andere voedselrijke wateren die typisch sterk door de mens verstoord zijn. Een deel van de kikkers en larven werd wellicht ook door particulieren uit hun vijver of aquarium verhuisd naar de vrije natuur. Sinds dan is gebleken dat stierkikkers zich bijzonder vlot kunnen voortplanten en verder verspreiden in onze streken.

In hun oorspronkelijk verspreidingsgebied hebben Amerikaanse stierkikkers vijanden zoals alligators, bijtschildpadden, Amerikaanse otters en wasberen. In onze streken komen vergelijkbare vijanden echter niet voor. Stierkikkers die hun weg naar onze natuur vinden, ondervinden dus weinig weerstand en kunnen zich ongehinderd voortplanten. Bovendien zijn verschillende levensstadia van de stierkikker wansmakelijk voor veel van onze natuurlijke predatoren van kikkers, hoewel de kikkervissen soms gegeten worden door roofvissen en watervogels. De enige echte predator van stierkikkers in onze streken is de stierkikker zelf, want de soort is kannibalistisch. De impact hiervan op de stierkikkerpopulaties is echter zeer beperkt, aangezien een enkel vrouwtje tot wel 20000 eitjes kan leggen.

De stierkikker is ook een zeer grote en vraatzuchtige kikker. De soort staat bekend om hun onverzadigbare eetlust en om hun vermogen om zo’n beetje alles te eten wat in hun bek past. Insecten, maar ook kikkers, padden, salamanders, vissen, kuikens van watervogels zoals waterhoen en verschillende eendensoorten, muizen en jongen van kleine zoogdieren staan op het menu. Wanneer stierkikkers in onze contreien terechtkomen bezetten ze snel vijvers waar ze, dankzij hun vraatzuchtige aard, snel de vijvers beginnen domineren. De geïntroduceerde stierkikkers gaan snel over tot het eten van onze inheemse amfibieën zoals padden, groene en bruine kikkers en verschillende salamandersoorten. Bovendien eten de jonge stierkikkers dezelfde insecten als onze inheemse amfibieën, wat nog voor verdere competitie zorgt.

Een vis die nog half uit de bek van een stierkikker hangt

Een stierkikker verorbert een gevangen vis.

Bovendien is de stierkikker ook drager van verschillende ziekten, waaronder de chytride schimmel die verantwoordelijk is voor een groot deel van de werelwijde afname van amfibieënsoorten. De soort is ook drager van het ranavirus, dat zich net zoals chytride snel kan verspreiden en voor een hoge mortaliteit zorgt binnen amfibieënpopulaties. De stierkikkers zelf hebben weinig last van deze pathogenen maar onze inheemse soorten, zoals de zeldzame vroedmeesterpad en de vuursalamander, raken besmet via het water en sterven door de ziekten. Op die manier kan de introductie van zelfs een enkele stierkikker in een vijver voor een snelle afname van de inheemse kikkers zorgen.

Om die redenen is de stierkikker opgenomen op de internationale en Europese lijst van 100 ergste invasieve soorten.

Foto's van kikkers besmet met ranavirussen of chytride

Linksboven: microscopische opname van kikkerhuid besmet met chytride; Rechtsboven: microscopische opname van ranavirussen in kikkerweefsel; Onder: een slachtoffer van de chytrideschimmel. De sporen verspreiden zich via het water naar nieuwe kikkers en kunnen zo massale sterfte veroorzaken.

Met name in de Provincie Antwerpen komen nu grote populaties voor. Vooral in de vallei van de Grote Nete, waar de grootste populatie van Vlaanderen zich bevindt, zorgt de stierkikker ervoor dat onze inheemse kikkers en salamanders er geen kansen meer krijgen. Die grote populatie breidt elk jaar hun leefgebied stroomop- en stroomafwaarts uit in de vallei van de Grote Nete. De traditionele bestrijding met de bestaande technieken zoals fuiken plaatsen en vijvers droogleggen, is daarom niet meer voldoende.

Hoe bestrijden we deze invasieve kikker?

De traditionele bestrijding voor stierkikkers bestaat uit een combinatie van fuiken zetten om kikkers en kikkervissen te vangen, afschot van juveniele en adulte kikkers en het droogleggen van vijvers om hun leefgebied te elimineren. Voor het vangen van kikkers worden vaak enkele schietfuiken gebruikt die verankerd zijn op de oever, terwijl dubbele schietfuiken gebruikt worden om de larven weg te vangen. Een enkele schietfuik bestaat uit een lang net, genaamd “staand wand” dat uitkomt in een reeks trechters die eindigen in een vangnet. Door het staand wand op de oever te verankeren worden alle kikkers die langs zwemmen naar de trechters geleid, waar ze dan gevangen worden. Een dubbele fuik heeft dezelfde opbouw, alleen zijn er trechters aan elke zijde van het staand wand. Die dubbele fuiken worden los van de oevers in de vijvers opgezet om vooral kikkervissen te vangen. Hoewel er met fuiken volwassen kikkers kunnen gevangen worden, is de vangstefficiëntie vrij laag. Natuurlijk is een vijver droogleggen de meest effectieve manier om kikkers uit een vijver te elimineren, maar dit is niet altijd haalbaar of wenselijk en werkt ook enkel als bestrijding als de wegtrekkende kikkers dan ook gevangen worden zodat ze de naburige vijvers niet gaan bezetten.

In dit filmpje kun je zien hoe die fuiken opgezet en gebruikt worden.

Jammer genoeg zijn die bestaande technieken zoals fuiken plaatsen en vijvers leeglaten niet voldoende om de verspreiding van de stierkikker in Vlaanderen in te dijken. Het LIFE-project 3n-Stierkikker combineert de voorgenoemde traditionele bestrijdingstechnieken met een nieuwe methode om zo de verspreiding van de Amerikaanse stierkikker in Vlaanderen te stoppen.

Voor de geïsoleerde populaties in Kasterlee, Hoogstraten, Arendonk, Sint-Agatha-Rode en Huldenberg kiezen we voor de traditionele bestrijding met fuiken verder te zetten. In deze populaties zijn deze methoden ook effectief genoeg om de aantallen stierkikker onder controle te houden. In Hoogstraten bijvoorbeeld is de populatie inmiddels zo goed als uitgeroeid. In de jaren nadien is nazorg essentieel opdat de voortplanting niet opnieuw begint en om individuen te kunnen verwijderen die misschien zijn achtergebleven.

Dubbele schietfuiken worden los van de oever opgesteld voor het vangen van kikkervissen
Een volwassen stierkikker, gevangen met een fuik

Foto links: dubbele schietfuiken worden los van de oever opgesteld voor het vangen van kikkervissen - Foto rechts: een volwassen stierkikker, gevangen met een fuik.

In de vallei van de Grote Nete, waar de populaties van Amerikaanse stierkikker verbonden zijn door een netwerk van vijvertjes, zijn de traditionele bestrijdingstechnieken niet meer voldoende. Daar zal het Life-project experimenteren met het uitzetten van steriele mannelijke kikkers in enkele omheinde vijvers. Het loslaten van steriele mannetjes is een techniek (zeer toepasselijk sterile male release technique of SMRT genoemd) die momenteel reeds toegepast wordt voor de bestrijding van insecten zoals muggen en parasitaire vliegen. Dit project is echter de eerste test om die techniek toe te passen bij invasieve amfibieën. Na jaren onderzoek zijn de wetenschappers van Hogeschool PXL er in geslaagd om steriele exemplaren te kweken met fertiele kikkers, die gevangen werden met fuiken. Hoe dat gebeurt, kan je op onze Facebook-pagina vinden. Om de steriele kikkers te kweken worden bevruchte eitjes van de gevangen kikkers kort onder hoge druk gezet. Dat zorgt ervoor dat de ontwikkelende embryo’s triploïde worden. Een triploïde kikker heeft drie sets van chromosonen in elke cel in plaats van de normale twee. Omdat deze kikkers een abnormaal aantal chromosonen hebben, kunnen ze zich niet voortplanten en zijn ze dus effectief steriel. De steriele embryos ontwikkelen zich dan tot stierkikkerlarven, die vervolgens worden uitgezet in daarvoor voorziene afgesloten kweekvijvers in Balen. Daar kunnen de kikkervissen zich verder ontwikkelen tot jonge kikkers, waarna ze worden overgebracht naar andere vijvers in een tweede site in het Scheps natuurgebied. Daar groeien de jonge kikkers op tot volwassen kikkers die dan in competitie kunnen gaan met de aanwezige verwilderde vruchtbare kikkers. Die techniek is momenteel de meest duurzame en diervriendelijk optie die we hebben om de Amerikaanse stierkikker in Vlaanderen te bestrijden. Uitgezette steriele mannetjes zullen namelijk proberen om legsels te bevruchten, wat natuurlijk mislukt. Als er dan genoeg steriele dieren aanwezig zijn, worden de meeste legsel door steriele dieren bevrucht. Daardoor komen er elk jaar minder kikkervissen bij en groeien minder kikkers op tot volwassen exemplaren. Als er voor meerdere jaren genoeg legsels op deze manier mislukken, dan is het mogelijk dat er zelfs geen nieuwe kikkers meer bijkomen. Op die manier stopt de verspreiding van de populatie.

Stierkikker gezien?

Bestrijdingsacties of herstel van het natuurlijk evenwicht in bepaalde leefgebieden, zijn echter nutteloos als er tegelijkertijd nieuwe stierkikkers in de natuur terechtkomen. Nieuwe ‘introducties’ verhinderen is altijd beter en goedkoper dan de soort bestrijden. Het is daarom belangrijk om nieuwe locaties met Amerikaanse stierkikker direct aan te pakken. Heb je een Amerikaanse stierkikker gezien of gehoord? Geef het dan door op www.waarnemingen.be.

Je kunt de stierkikker vrij gemakkelijk onderscheiden van onze inheemse kikkersoorten als je naar de juiste kenmerken kijkt. Dat zijn de roep, hun grootte, de trommelvliezen, de keel en de rug. Kikkervissen van stierkikkers zijn moeilijker van hun inheemse tegenhangers te onderscheiden, hier is vooral de grootte een goede indicator.

De roep is veruit het gemakkelijkste kenmerk om de Amerikaanse stierkikker te herkennen. De mannelijke stierkikker loeit als een rund, zijn naam is dus niet gestolen. Het geluid wordt ook wel eens beschreven alsof er iemand het woord “rum” in een lege ton roept. Let wel op: ook ‘groene kikkers’ zoals de bastaardkikker en de meerkikker kunnen veel lawaai maken. Zij worden daarom al eens met stierkikkers verward. Ook kan het geluid wel eens met de roep van de roerdomp verward worden.

Een roepend stierkikker mannetje. De gele keel en de grote trommelvliezen zijn goed zichtbaar en gemakkelijke identificatiekenmerken.

Een roepend stierkikkermannetje. De gele keel en de grote trommelvliezen zijn goed zichtbaar. Dat zijn gemakkelijke identificatiekenmerken.

Stierkikkers zijn veruit de grootste kikkers die je in onze streken kan tegenkomen. Volwassen dieren kunnen een grootte van meer dan 20 cm halen, bij een gewicht van meer dan 500 g. Ter vergelijking: de meerkikker (Pelophylax ridibundus), onze grootste inheemse kikker, is met een gemiddelde grootte van 10 tot 14 cm een stuk kleiner.

Een forse stierkikker. Exemplaren van deze grootte zijn zeker geen uitzondering.

Een forse stierkikker. Exemplaren van deze grootte zijn zeker geen uitzondering.

De andere herkenningskenmerken zijn iets subtieler, maar met een licht getraind oog wel nog vrij gemakkelijk te herkennen. Stierkikkers hebben een groot trommelvlies, die bij de vrouwtjes ongeveer even groot is als het oog, en bij mannetjes een stuk groter. Bij onze inheemse kikkers is het trommelvlies steeds even groot of kleiner dan het oog. De mannetjes van stierkikkers hebben een enkele keelkwaakblaas, die geel gekleurd is. Inheemse groene kikkermannetjes hebben twee wangkwaakblazen. De heikikker, bruine kikker en de boomkikker hebben ook een keelkwaakblaas, maar die is nooit geel gekleurd en die soorten zul je ook niet snel met een stierkikker verwarren. Als laatste hebben stierkikkers meestal een olijfgroen tot bruine rug, zonder ruglijsten (verhoogde stroken op de rug) of lengtestrepen. Inheemse groene kikkers hebben twee ruglijsten en bijna altijd een lichtere lengtestreep centraal op de rug.

Links een stierkikkers, rechts een inheemse kikker. De verschillende herkenningskenmerken zijn gemarkeerd: de trommelvliezen (A), lengtestreep (B) en ruglijsten (c).

Links een stierkikkers, rechts een inheemse kikker. De verschillende herkenningskenmerken zijn gemarkeerd: de trommelvliezen (A), lengtestreep (B) en ruglijsten (c).

Een inheemse groene kikker, met duidelijk zichtbare ruglijsten en lichte lengtestreep. De trommelvlies is ook kleiner dan het oog.

Een inheemse groene kikker, met duidelijk zichtbare ruglijsten en lichte lengtestreep. De trommelvlies is ook kleiner dan het oog.

Kikkervissen zijn altijd moeilijker om te identificeren. Hier is het enige echt bruikbare kenmerk de grootte. De kikkervissen van Amerikaanse stierkikker worden namelijk zeer groot, tot 16 cm lang. Het duurt normaal twee tot drie jaar voor een kikkervis zich tot kikker ontwikkelt. Ze overwinteren in het water nabij de bodem. Ook hier is het belangrijk om stierkikkervissen niet te verwarren met de kikkervissen (larven) van de groene kikker, welke er ook twee jaar over kunnen doen om een kikker te worden maar typisch wel kleiner blijven.

Een kikkervis van de Amerikaanse stierkikker.

Nieuws

5 maart 2024

Vandaag hadden we een infovergadering voor gemeentes en steden waar Amerikaanse stierkikker aanwezig is. 

infovergadering

15 december 2023

Een uitgebreid artikel in Reptilia over de Amerikaanse stierkikker in Duitsland. Ook ons LIFE-project komt aan bod. 

22 juni 2023

Vandaag hadden we een persmoment over onze unieke samenwerking met Pakawipark waarbij het grootste deel van de gevangen stierkikkerlarven en adulten een duurzamere bestemming krijgt. Natuurwerk vzw koelt en vriest de larven volgens de ethische richtlijnen in porties in en levert ze aan Pakawipark. Pakawipark heeft de verplichting om het voedselaanbod voor hun dieren te verrijken en nieuw voedsel aan te bieden. Dit gebeurt nu door het voeren van stierkikkers en hun larven. Vandaag kregen de otters en beren ijsjes met stierkikker. Lees hier het persbericht

17 maart 2023

In deze eerste video van onze 4-delige serie beschrijven we de problemen die we tegenkomen bij de bestrijding van de invasieve Amerikaanse stierkikker. We bekijken ook de meest veelbelovende oplossing, zijnde het inzetten van steriele triploïde dieren, wat natuurlijk het onderwerp is van het Life 3n-Stierkikker project.

In de tweede video van onze serie gaan we dieper in op de laboratoriumprocedures die nodig zijn om steriele triploïde kikkers te kweken. Deze steriele dieren zijn essentieel voor de steriele triploïde methode, die hopelijk gebruikt zal worden om de Amerikaanse brulkikkerpopulaties in Vlaanderen te bestrijden

In de derde video van onze serie willen we graag de focus leggen op de meer traditionele manieren om Amerikaanse stierkikkers te vangen. Het gebruik van fuiken, zowel enkele als dubbele fuiken, is voorlopig de meest effectieve manier gebleken om stierkikkers te vangen. Hoewel het opzetten van fuiken niet moeilijk is, zijn er wel enkele cruciale punten waar op gelet moeten worden om de effectiviteit te maximaliseren.

In de vierde en laatste video van de serie besteden we meer aandacht aan een van de belangrijkste aspecten van stierkikker bestrijding: bioveiligheid. Aquatische milieus zijn bijzonder vatbaar voor verspreiding van pathogenen en invasieve soorten. Het is daarom van groot belang om al het gebruikte materiaal te ontsmetten na gebru

12 januari 2023

Niet alleen de Amerikaanse stierkikker vormt een probleem voor de biodiversiteit. Ook de klauwkikker kan grote schade aanrichten. In Mesen zijn ze gestart met de bestrijding van deze soort.

14 december 2022

Interessante blog voor Eos Wetenschap van onze partner Instituut Natuur- en Bosonderzoek – INBO.

De inhoud van een vang- of schietfuik, verschillende invasieve soorten

13 december 2022

Het #LIFEprogramme vierde dit jaar zijn 30ste verjaardag. 🥳 LIFE is het financieringsinstrument van de EU voor milieu en klimaatactie. Ons project ontvangt financiële steun via het LIFE-programma van de Europese Unie.

27 september 2022

Onze expo over de stierkikker, zijn bedreigingen en hoe we hem willen bestrijden doet zijn ronde bij verschillende steden en gemeentes. Momenteel staat hij in De Klapekster, het bezoekerscentrum van Vallei van het Merkske. 
Ben je in de buurt, ga er dan zeker eens langs tijdens de openingsuren.

Infoborden van expo over de stierkikker

3 augustus 2022

De Amerikaanste stierkikker staat op de lijst van 100 "ergste invasieve soorten", en dit is met goede reden. Een nieuwe studie in scientific reports berekende de economische schade die invasieve soorten de wereld toebrachten. De Amerikaanste stierkikker komt daarbij als een van de meest schadelijke soorten uit de bus, samen met bruine nachtboomslang.

24 juni 2022

Vandaag konden we op heel veel persbelangstelling rekenen bij het uitzetten van de steriele stierkikkerlarven in de omheinde vijvers in Balen. Deze larven zullen hier opgroeien tot kikkers, waarna ze ingezet kunnen worden om in competitie te gaan met de plaatselijke vruchtbare Amerikaanse stierkikkers. Omdat de bevruchting, na een paring met de steriele dieren, mislukt ontwikkelen heel wat legsels zich niet meer. Het aantal Amerikaanse stierkikkers zal hierdoor afnemen zonder grote afvangstcampagnes. Daarom wordt deze techniek momenteel gezien als de meest duurzame en diervriendelijk optie die we hebben om de Amerikaanse stierkikker in Vlaanderen te bestrijden.

VRT-filmploeg bij iemand die 3n-stierkikkerlarven vrijlaat

23 juni 2022

Vandaag vond in Balen ter hoogte van de Straalmolen een opleidingsdag plaats voor de bestrijding van volwassen Amerikaanse stierkikkers met behulp van afschot. Indien er op een vijver alleen maar enkele van deze individuen zitten is het veel efficiënter deze af te schieten dan fuiken te plaatsen. Werknemers van Natuurwerk vzw en de Winning vzw die in het bezit zijn van een geldig jachtverlof werden opgeleid door de experten van het Agentschap voor Natuur en Bos. Zij staan binnen dit LIFE-project in voor de actieve bestrijding van de stierkikker met fuiken en nu dus ook met afschot.

Een groep mannen die worden getraind op stierkikkers afschieten, de voorste mikt met zijn jachtgeweer
Experten van het Agentschap Natuur en Bos achter een tafel vol jachtgeweren

15 juni 2022

Vandaag vinden de opnames plaats voor een reportage over de actieve en passieve bestrijding van de Amerikaanse stierkikker. Deze zal gebruikt worden om onze buitenlandse partners wegwijs te maken in onze aanpak in Vlaanderen. PXL Bio-Research meets PXL Digital Learning!

Cameraman en medewerker stierkikkerbestrijding in het water
Cameraman en medewerker stierkikkerbestrijding in het water

7 juni 2022

Overvloedige regen en zwoele temperaturen, stierkikkers zijn er verzot op en de vrouwtjes gaan dan op zoek naar een geschikte partner in de vijvers. De verhoogde activiteit was dit weekend ook in onze fuiken waar te nemen. Love is in the “bullfrog”air.

Man houdt gevangen stierkikker voor zich

27 mei 2022

Om de overlevingskansen van de steriele larven zo hoog mogelijk te houden, worden ze na 10 dagen in het labo overgebracht naar een natuurlijke vijver. De vijver is vrij van vis en andere stierkikkers en omgeven door een raster. In deze enclosure zullen ze verder opgroeien tot kleine steriele kikkertjes. De eerste larven van de kweek werden zopas vrijgelaten. En nu maar grazen van de aanwezige algen en groeien!

Enclosure van de n3-stierkikkerlarven
n3-stierkikkerlarven worden vrijgelaten in hun enclosure
Tonnen met n3-stierkikkerlarven naast het water van de enclosure
Enclosure van de n3-stierkikkerlarven
n3-stierkikkerlarven worden vrijgelaten in hun enclosure
Tonnen met n3-stierkikkerlarven naast het water van de enclosure

22 mei 2022

Vandaag is het de dag van de biodiversiteit. Met de bestrijding van de Amerikaanse stierkikker geven we andere soorten meer kansen. 

Benieuwd hoe we dat doen? Ga dan vandaag op stap met een gids in het Griesbroek.

18 mei 2022

Het stierkikkerseizoen is weer van start gegaan! De afvangsten met de sociale economiebedrijven Natuurwerk vzw en Natuur-en Landschapszorg vzw komen stilaan op kruissnelheid. Ook de kweek in het labo volgt de afvangsten, enkele vrouwtjes hebben via een hormoonstimulatie al eieren afgezet waarmee we nu steriele stierkikkers produceren.

Man met een gevangen stierkikker in beide handen
Eieren van steriele stierkikkers in het labo
Gevangen stierkikkers in een emmer
Man met een gevangen stierkikker in beide handen
Eieren van steriele stierkikkers in het labo
Gevangen stierkikkers in een emmer

6 mei 2022

21 mei is het de Europese Natura2000-dag. Dit jaar is het 30 jaar Natura 2000 en Life. Met de 'Natuur is jarig' campagne zijn er zowel in Vlaanderen als Wallonië verschillende buitenactiviteiten tussen 8 en 31 mei. Alle info over de verschillende activiteiten kan je vinden op www.denatuurisjarig.be. Ook Life Stierkikker doet mee. Je kan zondag 22 mei op stap met een gids in het Griesbroek ( https://www.life-bnip.be/nl/op-stap-in-het-griesbroek/) of kies onze wandeling via de digitale app Route You ( https://www.routeyou.com/.../recreati.../griesbroekwandeling).

28 april 2022

Dankzij het zonnige en warme weer was de vegetatie rond onze kweekvijvers danig gegroeid. Hoog tijd voor een maaibeurt dus! Aangezien er momenteel nog geen jonge kikkers rondspringen, konden we deze keer nog onbezorgd maaien. Bij toekomstige maaibeurten zullen we vooral in de inactieve periode van de kikkers maaien en een minimale hoogte aanhouden van 30 cm, zodat we zeker geen jonge kikkers verwonden.

Kweekvijver voor steriele stierkikkers
Kweekvijver voor steriele stierkikkers

24 april 2022

Van 19 tot 23 april vond in het Thermae Palace Hotel van Oostende het Internationaal congres rond invasieve aquatische exoten (ICAIS) plaats. Ook wij waren aanwezig met een lezing rond onze nieuwe beheersinzichten en de toepassing van de Sterile-Tripoid-Method (STM) voor de passieve bestrijding van deze ongewenste soorten.

Presentatie tijdens het internationaal congres rond invasieve aquatische exoten
Thermae palace hotel gefotografeerd vanop het strand

13 april 2022

Dankzij verschillende metingen van het water sinds het uitzetten van onze kikkervissen weten we dat de waterkwaliteit optimaal is. Het water is dan ook kraakhelder en er groeien veel waterplanten en algen in. Meer dan genoeg eten voor onze kikkervissen dus eens ze uit hun winterslaap ontwaken. En met de stijgende temperaturen zal dit hopelijk ook niet lang meer duren.

Helder water van de stierkikker-kweekvijver
Helder water van de stierkikker-kweekvijver
Close-up van de vele waterplanten en algen in het heldere water van de stierkikker-kweekvijvers
Helder water van de stierkikker-kweekvijver
Helder water van de stierkikker-kweekvijver
Close-up van de vele waterplanten en algen in het heldere water van de stierkikker-kweekvijvers

31 maart 2022

Na een week pompen en opruimen zijn de vijvers bijna helemaal klaar voor de nieuwe lading kikkervissen. Nu is het enkel nog wachten tot het water niveau weer op het normale peil is. Onze pompwerken maakten met het weggepompte water ook tijdelijke broedplaatsen voor bruine kikkers en gewone pad. Nu de pomp weg is en het water hieruit verdwijnt hebben we de aanwezige eiklompen naar meer permanente wateren in de buurt verplaatst zodat deze eker niet verloren gaan!

Bruin water door het pompen en de werken aan de kweekvijver
Bruin water door het pompen en de werken aan de kweekvijver

25 maart 2022

Deze week is de aannemer gestart met de omheinde vijvers klaar te maken voor onze steriele kikkers. Het water in de vijvers pompen we weg waardoor we al het afval, stenen, boomstammen, … uit de vijvers kunnen verwijderen. De bruine kikkers keken op een afstand goedkeurend toe.

Bruin water door het pompen en de werken aan de kweekvijver
Werken aan de stierkikker-kweekvijvers
Twee bruine kikkers, de ene zit op de andere
Bruin water door het pompen en de werken aan de kweekvijver
Werken aan de stierkikker-kweekvijvers
Twee bruine kikkers, de ene zit op de andere

24 maart 2022

Deze week organiseerden we een opleidingsdag voor iedereen die instaat voor de afvangsten van Amerikaanse stierkikker in Vlaanderen. Op het programma stond de aanpak van de actieve bestrijding van de Amerikaanse stierkikker, het overlopen van materiaal, de planning en een demonstratie van het plaatsen van fuiken voor verschillende levensstadia van de stierkikker.

We zijn weer klaar voor een nieuw bestrijdingsseizoen.

Bedankt aan alle aanwezigen!

Deelnemers van de opleidingsdag aan een vijver
Deelnemers van de opleidingsdag aan een schietfuik
Deelnemers van de opleidingsdag, binnen aan het luisteren naar een presentatie
Deelnemers van de opleidingsdag aan een vijver
Deelnemers van de opleidingsdag aan een schietfuik
Deelnemers van de opleidingsdag, binnen aan het luisteren naar een presentatie

14 maart 2022

Op 22 februari organiseerde Life 3n-Stierkikker een contactdag rond de bestrijding van deze soort. De infodag vond plaats in het provinciehuis van Antwerpen. Tijdens deze contactdag informeerden we verschillende betrokken partijen zoals gemeentes, sociale economiebedrijven, overheidsinstanties, Natuurpunt vrijwilligers …. over het project, onze management strategie waaronder de sterile triploid method en de de actieve afvangsten.

Wil je graag weten wat er allemaal verteld werd? Heb je interesse in het project of wil je iets opnieuw bekijken? De verschillende presentaties werden opgenomen en staan op ons YouTube-kanaal.

18 februari 2022

De Amerikaanse stierkikker rukt ook op in Limburg. Ze zijn ontdekt dankzij de innovatieve eDNA-technieken die we ook in ons project gebruiken. 

13 oktober 2021

De afvangsten gaan nog steeds door. De laatste afvangsten gebeuren momenteel onder andere in Heist-Op-Den-Berg, waar het team van Natuurwerk een paar forse exemplaren heeft gevangen in de fuiken. Rtv kwam dan ook langs voor een korte reportage:

Filmbestand

5 juli 2021

De Amerikaanse stierkikker, waar komt hij vandaan en hoe kan je hem herkennen? Wat staat er zoal op zijn dieet en waarom is hij zo schadelijk voor onze natuur? Hoe gaan we deze bedreiging voor onze natuur bestrijden? Dit en nog veel meer kom je te weten in de kleine expo die we hebben opgemaakt en die nu opgesteld staat in het bezoekerscentrum Grote Netewoud. De expo kan de hele zomer bezocht worden, dus neem zeker een kijkje als je in de buurt een zomerse wandeling gepland hebt.

Over wandelingen gesproken, op 22 augustus organiseert de lokale afdeling van Natuurpunt een wandeling in de buurt, met als hoofdthema de Amerikaanse stierkikker. Tot dan kan je de expo in ieder geval ook combineren met een wandeling in het Griesbroek in de buurt, waar je de stierkikker zeker ook zal tegenkomen.

4 juli 2021

Een eerste vijver is nu volledig afgevangen, leeggepompt en opgeruimd. Nu is het nog even wachten tot alles terug tot rust is gekomen en dan kunnen de eerste kikkervissen in deze enclosures gezet worden.

Stierkikker-kweekvijver na de eerste volledige afvangst

21 mei 2021

De omheiningen van alle vijvers zijn afgewerkt. De volgende stap is om de vijvers voor te bereiden op het uitzetten van stierkikkervissen. Hiervoor dienen de aanwezige vissen en amfibieën afgevangen te worden en de vijvers leeggepompt zodat eventuele aanwezig puin verwijderd kan worden.

Stierkikker-kweekvijver met pas afgewerkte omheining

Vandaag is de natuur ook jarig, en dit vieren wij met een wandeling in het Griesbroek.

3 mei 2021

De werken verlopen vlot, er zijn kleine dijkjes opgericht rond de vijvers als bescherming tegen overstromingen en de eerste vijver is volledig omheind.

Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver

25 maart 2021

De zonnige dagen zorgen voor een ware uitbarsting aan activiteit in de vijvers van kikkers en padden. Jammer genoeg is de stierkikker ook nog duidelijk aanwezig in de vijvers en plant hij zich hier ook voort. Vooraleer de poelen in gebruik worden genomen voor de opkweek van stierkikkers, zullen ze nog afgevist worden om de aanwezige vissen en amfibieën te verwijderen. Deze zullen dan op andre plekken opgevangen worden.

Close-up van kikkerdril van de bruine kikker en paddensnoeren van de gewone pad in de vijver
Close-up van een gewone pad en stierkikkerlarve in de vijver

Foto links: kikkerdril van de bruine kikker en paddensnoeren van de gewone pad - Foto rechts: een gewone pad en stierkikkerlarve

22 maart 2021

De werken zijn gestart voor de eerste set van vier vijvers in Olmen, waar de kikkervissen en jonge kikkers opgekweekt zullen worden. De bomen rond de weekendvijvers zijn ondertussen gerooid. Het overgrote merendeel van deze bomen zijn exoten en hebben weinig natuurwaarde.

In de volgende stap wordt het terrein vlakker gemaakt en omrastering rond de vijvers aangebracht. Deze omrastering (met 1 cm maaswijdte) voorkomt ontsnappende kikkers en verhindert tegelijkertijd ook dat dieren van buitenaf in de vijvers terecht komen. Zo kunnen de steriele dieren hier rustig en veilig opgroeien.

Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver
Werken aan de kweekvijver

11 december 2020

Ons Life 3n-stierkikkerproject is ongeveer 1 jaar geleden van start gegaan. Maar hoe pakken we de bestrijding van Amerikaanse stierkikker aan en waarom? Bekijk het allemaal in ons infofilmpje.

28 augustus 2020

Gisteren kwam LIFE-3n stierkikker in het nieuws. Met grote belangstelling werden fuiken, kikkers en kikkervissen bekeken terwijl onze medewerkers uitleg gaven. Heb je het gemist? Je kan de verschillende reportages opnieuw bekijken en lezen met de onderstaande links:

27 augustus 2020

Vandaag stelden we ons project voor aan de pers.

Naast de kweekvijver is een plek voorbereid voor het persmoment, er staat een tafel met een aquarium op, een schietfuik, een infobord en twee vlaggen met de logo's van Life en Natura2000

14 augustus 2020

16 juni 2020

Je kan ons project ook volgen op: Youtube, Facebook en Twitter.

6 mei 2020

Voor het vangen van de kleinere larven van de stierkikker gebruiken we nu ook schietfuiken met een maaswijdte van 5 millimeter. Het staand wand is ook wat langer voor een optimale vangst.

Schietfuik om stierkikkerlarven te vangen

4 mei 2020

De eerste stierkikkers van het seizoen zijn in het labo van PXL Bio-Research aangekomen!! Het kweekseizoen kan van start gaan. Goed werk van Natuurwerk vzw!

Stierkikker in het labo van PXL Bio-Research

25 april 2020

Vanaf nu is het Life-project ook te volgen op Twitter.

10 april 2020

Ook een stierkikker gezien of gehoord? Meld het!

Het is belangrijk om nieuwe locaties met Amerikaanse stierkikker direct aan te pakken. Heb je een Amerikaanse stierkikker gezien of gehoord? Geef het dan door op www.waarnemingen.be.

December 2019

Het Life 3n-stierkikker ging in oktober van start. De voorbereidingen voor het veldwerk gingen van start en de ontwikkeling van het projectlogo.

Logo 3n-Stierkikker

Wie zijn wij?

Het LIFE-project 3n-stierkikker is een samenwerking van Hogeschool PXL, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, het Agentschap voor Natuur en Bos, en Natuurpunt vzw.

Hogeschool PXL

De PXL Hogeschool is een jonge en dynamische organisatie; een expertisecentrum voor innovatie, creativiteit en onderneming. De hogeschool biedt professionele bacheloropleidingen aan in een brede waaier van sectoren en biedt daarnaast zowel bachelor- als masteropleidingen aan in kunst. PXL research heeft zeven expertisecentra, waarvan drie expertisecellen deelnemen aan grote projecten. De Bio-Research-afdeling spitst zich vooral toe op toegepast onderzoek in biodiversiteit en openbaar groene zones, maar ook op onderzoek naar invasieve exoten en dan vooral naar methoden voor populatiecontrole. De onderzoeksgroep Bio-Research van de Hogeschool PXL is ondertussen al jaren bezig met Amerikaanse stierkikkers en vormt een van de belangrijkste kenniscentra rond de soort. De ontwikkeling van de methode om triploïde steriele stierkikkers te kweken vindt hier dan ook zijn oorsprong.

Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO)

Het INBO is het onafhankelijk onderzoeksinstituut van de Vlaamse overheid dat via toegepast wetenschappelijk onderzoek, data- en kennisontsluiting het biodiversiteitsbeleid en -beheer onderbouwt en evalueert. Het INBO wil hét aanspreekpunt zijn in Vlaanderen om het natuurbeleid en de uitvoering ervan evidence-based te ondersteunen. Het beschrijft toestand en trends van biodiversiteit en ecosysteemdiensten, onderzoekt oorzaken van veranderingen en ontwikkelt rechtstreeks toepasbare instrumenten. Het werkt toekomstverkenningen uit die het natuurbeleid op langere termijn onderbouwen. Ze doen dat steeds in dialoog met partners uit maatschappij, wetenschap, beleid en beheer.

Agentschap voor Natuur en Bos

Het agentschap staat in voor het beleid, het duurzaam beheren en het versterken van natuur samen met alle partners. Natuur en Bos koestert, beschermt en ontwikkelt ruim 90.000 hectare aan natuurgebieden, bossen en parken in Vlaanderen. Het Agentschap voor Natuur en Bos streeft naar meer en betere natuur in Vlaanderen en wil natuur midden in de maatschappij plaatsen.

Natuurpunt

Natuurpunt is een onafhankelijke vrijwilligersvereniging met meer dan 123.333 leden. Ze beschermt kwetsbare en bedreigde natuur in Vlaanderen. Natuurpunt beheert meer dan 25.000 hectare Vlaamse natuur in 500 verschillende natuurgebieden. De vrijwilligers nemen het initiatief: ze zorgen voor aankoop, beheer en openstelling van natuurgebieden. Daarbij worden ze bijgestaan door professionele ploegen. Met een sterk netwerk van wandelpaden, kijkhutten zitbanken, speelbossen en bezoekerscentra geven we iedereen de kans van de natuur te genieten. 


Wil je graag meer weten over het project of heb je specifieke vragen, dan kun je de verschillende partners contacteren via:

Hogeschool PXL:

Natuur en Bos:

Natuurpunt:

INBO:

Provincie Antwerpen:


En natuurlijk kan je het project ook volgen op X, Facebook of Youtube.

Op deze pagina