Nationaal Park Bosland geeft wilde natuur extra kansen

Wat is wilde natuur of procesnatuur?

Procesnatuur is natuur die zichzelf mag zijn en waar natuurlijke processen de ontwikkeling van die natuur bepalen. Wind, water, planten en dieren krijgen er vrij spel. Water zoekt er zelf zijn weg, bomen verjongen spontaan en grote grazers houden het landschap open. Natuurbeheerders volgen de ontwikkeling, maar grijpen enkel in als dat echt nodig is.

Welke rol spelen grote grazers in wilde natuur?

Waar het mogelijk is horen bij wilde natuur ook grote grazers. Zij zorgen voor meer variatie in dat landschap, verspreiden via hun mest en vacht zaden en planten en zorgen zo in die wilde natuur voor een boost in de biodiversiteit.

In Nationaal Park Bosland zullen twee soorten grote grazers een rol spelen: de Europese bizon (Wisent) en wilde paarden. De Europese bizon zorgt voor open plekken in dicht struikgewas en brengt zo extra structuur en leven in het bos. De wilde paarden zijn dan weer onmisbaar op de schrale zandgronden. De paarden eten taai gras en houden zo de heide open en bloemrijk. Met hun hoeven en hoorns zorgen de grazers voor open zand en paadjes waar planten, bijen en vlinders van profiteren. Zo ontstaat een rijk leefgebied voor soorten die houden van afwisselende landschappen zoals de nachtzwaluw, de boomleeuwerik, de gladde slang, …

Waarom op deze plek?

Het project in Nationaal Park Bosland vormt het grootste in zijn soort in Vlaanderen en is een boeiend pilootproject om beter te begrijpen hoe grote grazers een rol kunnen vervullen in grote natuurgebieden en de ontwikkeling van biodiverse landschappen.

Het Pijnven vormt de ideale plek om natuur te verwilderen en om ook een plaats te bieden aan de grote grazers die een cruciale rol spelen in deze wilde natuur. Op die plek kunnen de grazers het hele jaar rond in natuurlijke kuddes leven.

Het gebied vormt ook nu al een groot aaneengesloten stuk natuur dat niet toegankelijk is voor bezoekers. Het project heeft dus geen impact op de recreatie en het toerisme in het gebied. Nieuw is wel dat we die rustzone nu ook omheinen en de grote grazers op die manier in hun eigen leefgebied zullen houden. Zo zorgen we dat bezoekers aan het Nationaal Park Bosland op een veilige afstand van de grote grazers blijven. Uiteraard gaat het om rasters die de andere wilde dieren in het gebied niet opsluiten. Het raster zal dus geen invloed hebben op de everzwijnen, reeën en wolven in het gebied. 

Kunnen bizons en wilde paarden samenleven met wolven?

De Europese bizons en wilde paarden in het gebied zullen zelfredzaam en robuust zijn en zich in kuddeverband verdedigen tegen roofdieren. We kiezen dieren uit regio’s waar ook wolven aanwezig zijn en waar hun instincten dus al geactiveerd zijn.

Monitoring en onderzoek

Dankzij WWF is intussen heel wat kennis en expertise uitgewisseld met andere projecten in verschillende landen, waaronder Nederland, Denemarken en Duitsland. Dit project zal zelf ook van nabij opgevolgd worden door het INBO. Zo zal via enkele GPS-zenders onderzocht worden hoe de grote grazers zich bewegen in het landschap en wat hun impact zal zijn op de fauna en flora. Deze informatie zorgt voor nieuwe inzichten binnen het eigen gebied, maar zal ook nuttig zijn bij andere (toekomstige) projecten.

Timing

In 2026 starten de werken om het raster te plaatsen. De eerste grazers verwachten we ten vroegste in de zomer van 2027. En dan zullen die grazers eerst enkele maanden de tijd krijgen om aan hun nieuwe plek te wennen. Pas daarna zullen bezoekers van het Nationaal Park Bosland de kans krijgen om met een gids de wilde natuur in te trekken. Met respect voor haar ‘nieuwe beheerders’ staat hen daar een tocht dooreen prachtig stukje Vlaamse wildernis te wachten.

Raf Truyens, voorzitter van het Nationaal Park Bosland en natuurschepen in Hechtel-Eksel, kijkt uit naar de komst van de grote grazers in het Nationaal Park: “Bizons in Bosland. Dat klinkt als de titel van een stripverhaal, maar het wordt realiteit in het Nationaal Park Bosland. Ze krijgen een plek in een gebied, dat al afgesloten was voor publiek. Binnenkort kunnen we de prachtige dieren vanop afstand bekijken en genieten van onze prachtige natuur die steeds mooier en diverser wordt. Het project heeft als doel om ervaring en kennis op te doen met Europese bizons. En ze te laten leven zonder dat ze bijgevoerd moeten worden.”

Minister Jo Brouns vult aan: “Ook willen we onderzoeken wat het effect is op de natuur en het landschap. De Europese bizons moeten de ingenieurs van het ecosysteem worden. Ze moeten de open plekken in de natuur gezond houden, de biodiversiteit bevorderen en habitats creëren voor andere dieren. Hun graaspatronen en het creëren van kuilen verrijken de bodem en ondersteunen insecten en amfibieën. Ik dank het Agentschap voor Natuur en Bos voor dit mooie initiatief en wens het Nationaal Park Bosland alle succes toe met de komst van deze majestueuze dieren."

Nog meer wilde natuur in Vlaanderen?

Ook elders in Vlaanderen krijgt de natuur kansen om zichzelf te zijn. Dat is goed voor die natuur maar zorgt ook dat mensen en middelen voor natuurbeheer nog efficiënter en gerichter ingezet kunnen worden waar ze. En zo werken mens én natuur in Vlaanderen samen aan meer en betere natuur.

Meer weten over wilde natuur? Bezoek de website.