Infodossiers

Meer autochtone planten in onze natuur 

Met het kwaliteitslabel Plant van Hier zetten we in op meer autochtone bomen en struiken in onze natuur. Autochtone planten hebben zich eeuwenlang kunnen aanpassen aan de bodem en het klimaat in Vlaanderen. Daardoor hebben ze betere overlevingskansen. Ze versterken daarnaast de plaatselijke biodiversiteit én het milieu. Het opkweken van nakomelingen via zaadboomgaarden garandeert ook een hoge genetische diversiteit, zodat het autochtoon plantmateriaal dat door bosboomkwekers wordt opgekweekt en vermarkt, met succes kan worden gebruikt bij (her)aanplantingen in natuurgebieden.

De patrijs is een typische plattelandsvogel die, net als vele andere minder bekende akkervogels, lijdt onder de intensivering van de landbouw. Door het maximaliseren van het landbouwareaal en het gebruik van pesticiden en herbiciden daalt de habitatkwaliteit van de patrijs. Ze vinden minder beschutting en minder voedsel, de nesten gaan verloren, de kuikens sterven of worden gedood door landbouwwerkzaamheden of predatoren. Aan de hand van voorjaarstellingen, biotoopverbetering en controle proberen we deze soort beter te beschermen.

Het gaat niet goed met wilde bestuivers in Vlaanderen. Het Vlaams actieplan voor wilde bestuivers 2022-2030 neemt doortastende maatregelen om die negatieve populatietrend van o.a. wilde bijen en zweefvliegen een halt toe te roepen. Veel planten hebben immers nood aan bestuiving om zich te kunnen voortplanten. Wilde bestuivers zijn dus essentieel voor onze biodiversiteit. Een van de prioritaire acties van het actieplan is het inrichten van wildebestuiversreservaten. Samen met partners hebben we 21 gebieden aangewezen waar belangrijke populaties van zeldzame soorten aanwezig zijn. Zo beschermen we die populaties en verbeteren we ook de kwaliteit van hun leefomgeving. Maar bestuivers komen overal voor en iedereen kan zijn steentje bijdragen, ook in tuinen, parken, langs akkers... De komende jaren zal dit actieplan verder worden uitgevoerd, gecoördineerd door het departement Omgeving, dat jaarlijks met de Week van de Bij blijft inzetten op sensibilisering. 

De Aziatische hoornaar is een nieuwe soort in Vlaanderen. Het is een invasieve uitheemse soort. Dat betekent dat ze hier door menselijk toedoen is verzeild geraakt en mogelijk problematisch kan zijn voor onze natuur en op andere vlakken. Voor de Aziatische hoornaar is dat specifiek nog de landbouw en volksgezondheid. Deze hoornaar uitroeien is echter niet meer mogelijk. We moeten ermee leren omgaan en samen de overlast zo laag mogelijk proberen te houden.

Wat is het belang van biodiversiteit binnen en buiten natuurgebied voor onze fysieke, mentale en sociale gezondheid? En welke rol kan het Agentschap voor Natuur en Bos spelen binnen dit uitdagend, eigentijds maatschappelijk vraagstuk? Dit wetenschappelijk onderbouwd discours over levenskwaliteit voor de mens en andere levensvormen geldt als oproep tot verdere en nieuwe praktijkgerichte acties en verdere kennisontwikkeling over natuur en gezondheid. Een werkveld voor vele maatschappelijke spelers.

Hans Van Dyck

Dit essay werd geschreven door Hans Van Dyck, professor gedragsecologie aan het Earth & Life Institute van de Universiteit van Louvain-la-Neuve (UCLouvain). Naast zijn rol als lesgever, onderzoeker en auteur, loodst Van Dyck geregeld kennis en inzichten over biodiversiteit tot bij beleidsmakers en het grote publiek.

Steden en dorpen en de mensen die er leven hebben nood aan meer en betere natuur in hun dagelijkse leven. Natuur maakt burgers weerbaarder en wapent hen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Natuur verhoogt de biodiversiteit en dus ook de leefbaarheid en versterkt het fysieke en mentale welzijn van de burgers.

Zorgen voor meer en betere natuur vraagt om een mens-inclusieve aanpak en lokaal maatwerk. Natuurweefselplanning is een methodiek en proces dat zo'n aanpak mogelijk maakt. De methodiek stapt bewust af van top-down interventies en focust op een faciliterende rol van de overheid om participatieve en democratische waarden te bevorderen en zo meer lokaal eigenaarschap te creëren voor stedelijke natuurprojecten.

Sinds 2020 houdt het H5-vogelgriepvirus lelijk huis bij wilde vogels in Europa, met als gevolg een grote vogelsterfte in de natuur, ook in Vlaanderen. Naar alle waarschijnlijkheid is het vogelgriepvirus een constante geworden in de wilde vogelpopulaties in Europa, waardoor het vogelgrieprisico het hele jaar door aanwezig blijft. We willen dan ook iedereen informeren over de acties en maatregelen die je moet nemen als je een dode of zieke vogel vindt, of als je zelf vogels houdt.

Talrijke fiets- en mountainbikepaden heten je welkom in onze natuur. Soms vlak, soms reliëfrijk, soms zanderig, soms modderig, soms single tracks, soms technisch, je komt ze allemaal tegen. Je moet daarbij wel op de voorziene paden blijven, alleen zo kan iedereen nog lang genieten van de natuur. Onze boswachters merkten echter op dat mountainbikers er zich niet altijd bewust van zijn waarom je op sommige plekken wel of niet mag fietsen. Daarom zetten we alle regels hieronder even duidelijk op een rij, met een woordje uitleg erbij. Daarna laten we hen zelf getuigen over hoe ze zich inzetten voor de natuur én voor de mountainbikers.

Sinds de terugkomst van de wolf in Vlaanderen worden er vanuit burgers, sectororganisaties en lokale besturen heel wat vragen gesteld. Al die pertinente vragen en kwesties werden beantwoord door experten en kenners ter zake en samengebracht op deze webpagina. Dit overzicht van veelgestelde vragen is dynamisch en kan worden aangevuld met bijkomende vragen en antwoorden.

De Grieken promootten lang geleden al ‘een gezonde geest in een gezond lichaam’, en ondertussen weten we allemaal dat het ene niet zonder het andere kan. Maar in deze moderne tijden lanceren we graag een nieuw motto: ‘Een gezonde mens in een gezonde natuur.’

Natuur heeft niet alleen een positieve invloed op de gezondheid van mensen, natuur is ook essentieel voor een goed en gezond leven, maar niet iedereen in onze samenleving kan op een volwaardige manier van de natuur en haar voordelen genieten. Personen met een beperking of een verminderde mobiliteit ervaren vaak problemen met de toegankelijkheid van de nabijgelegen natuur. Daarnaast wordt de authenticiteit van de natuurervaring vaak verbroken door doorgedreven aanpassingen om de toegankelijkheid in natuurgebieden te verhogen. Het combineren van toegankelijkheid en het verhogen van de natuurkwaliteit dicht bij huis is dé uitdaging.

Sinds de projectoproep Natuur in je Buurt van 2019 is er een dynamiek ontstaan bij Vlaamse zorgcentra om hun buitenomgeving natuurlijker te maken. In steeds meer centra lopen dan ook vergroeningsprojecten. De ervaringen van gemotiveerd zorgpersoneel en het aanvoelen dat natuur sterk bijdraagt aan een preventieve en herstellende werking bij cliënten zijn meestal de aanleiding om een project te starten. Het extra financiële duwtje via een subsidie zorgt ervoor dat het project effectief gerealiseerd kan worden.

Tot eind 2027 lopen er vijf pilootprojecten onder de naam 'Natuur op wandelafstand', die natuur en zorg met elkaar verbinden. Aan de hand daarvan werken we een toolbox met praktische tips uit voor andere voorzieningen. Volg de projecten en ontdek hun resultaten uit de praktijk op de website Natuur op wandelafstand >

Ben jij een van de vele mensen die zich afvraagt waarom Natuur en Bos bomen kapt? Als organisatie vinden we die bezorgdheid een goed signaal. We geven graag uitleg en duiding bij onze beslissing om dat soms te doen. 

Vleermuizen vangen veel muggen en spinnen en zijn van groot belang voor onze biodiversiteit. Ze zijn dan ook beschermd, maar samenleven met vleermuizen vormt geen enkel probleem: ze zijn volledig ongevaarlijk en richten geen schade aan. Wereldwijd fladderen er ongeveer 1500 soorten vleermuizen rond. In België vind je ‘slechts’ een twintigtal verschillende soorten.

Hoeveel bos is er in Vlaanderen? Worden de bossen langzaam diverser? In welke mate is de eentonigheid van de Kempense naaldhoutaanplantingen doorbroken? Komt er meer inheems loofhout voor dan voorheen? Hoeveel dood hout ligt er eigenlijk in het bos in Vlaanderen? Het antwoord op deze vragen vind je in de resultaten van de Vlaamse bosinventaris (VBI). Dat is een beleidsondersteunend meetnet om op grote ruimtelijke schaal (Vlaanderen) en met een grote temporele schaal (tien jaar) een uitspraak te doen over de toestand en eventuele veranderingen van het Vlaamse bossysteem. Het opvolgen van het bosbeheer of het achterhalen van oorzaak-gevolg relaties behoren niet tot de kerntaak van de VBI.