De Eerste Slag bij Ieper

Het is in dit landschap dat in 1914 de oprukkende Duitse troepen door de geallieerden tot stilstand zullen worden gebracht. Half oktober 1914 kwamen de eerste Britse troepen aan in Vlaanderen, prestigieuze regimenten van het relatief kleine Britse beroepsleger. Vanaf 19 oktober slaat de bevolking van Zonnebeke massaal op de vlucht, en ook de hoeves bij het Vredesbos worden verlaten. Na enkele kleinere schermutselingen kwam het al snel tot grotere gevechten op de heuvelrug ten oosten van Ieper, een stad die de Duitsers koste wat kost willen innemen om te kunnen doorstoten tot de Kanaalhavens in Noord-Frankrijk.

De Britten boden tijdens deze Eerste Slag bij Ieper, met steun van de Fransen, weerwerk tegen een Duitse overmacht. De slag, die in oktober en november 1914 werd uitgevochten, was niet één grote veldslag, maar een aaneenschakeling van bloedige gevechten. Het landschap speelde tijdens deze gevechten een belangrijke rol. De geallieerden konden handig gebruik maken van de dichte, onoverzichtelijke omgeving en de Duitse overmacht breken. Enkele maanden na de Duitse inval liep het front zodoende vast op de midden-West-Vlaamse heuvelrug, een strategisch belangrijke hoogte ten oosten van Ieper. Na de bewegingsoorlog was daarmee de loopgravenoorlog een feit.

De omgeving van het Polygoonbos en het terrein waar vandaag het Vredesbos wordt aangelegd lagen tijdens de Eerste Slag bij Ieper te midden het strijdtoneel. De Duitsers drongen eind oktober steeds dichterbij en namen het gehucht Reutel in. Op 25 oktober rukten de 4th Guards Division onder Lord Cavan doorheen de 5th Brigade, die zich in het Polygoonbos bevond, op richting Beselare. De 4th Guards bestond uit de Irish Guards aan de linker- en 2nd Grenadiers aan de rechterflank, direct gevolgd door het 2nd Battalion Coldstream Guards en met de 3rd Battalion Coldstream Guards in reserve. Het was al laat en de  twee voorste bataljons verloren contact met de achterhoede. Tegen de avond stootten de Irish Guards op de Duitsers bij Reutel en konden ze het gehucht op 200 meter naderen; de Grenadiers bereikten de hoogtes ten zuiden van Reutel (ten oosten van het Polderhoekdomein). Er werd niet overgegaan tot de aanval en het contact met de achterhoede werd hersteld. De Britten worden bestookt maar een Duitse aanval in dit gebied blijft uit. De mannen hebben geen bescherming tegen weer en wind. Onder constante dreiging en in regen en barre koude kennen ze geen rust.

De volgende dagen verstevigen de Britten hun posities in deze omgeving. Er worden onder meer primitieve loopgraven gegraven. Op 27 oktober vervangt de 3rd Battalion Coldstream Guards de Irish Guards en nemen ze dus de omgeving van het Reutel- en Vredesbos over, met rechts van hen, de bossen ten zuiden van Reutel, de Black Watch (Royal Highlanders) en Cameron Highlanders. Ze krijgen orders te blijven waar ze zijn, aanvankelijk nog in afwachting van een geallieerde doorbraak bij Zonnebeke en Passendale. Ze liggen constant onder Duits vuur in primitieve en niet met elkaar verbonden loopgraven. De sterkte van de Coldstreams bedraagt slechts ca. 350 man waardoor ze slechts een linie kunnen bezetten met geïsoleerde weerstandspunten. Het dichte groen stelt hen voor heel wat problemen, maar het biedt tegelijk een goede bescherming.

Op 29 oktober, om 5u30 ’s morgens, nadert de Duitse 6. Beierse Reservedivisie in deze omgeving tot 50 meter van de voorste linies. De Britten waren op hun hoede maar worden toch teruggeduwd. Er wordt teruggeplooid op de omgeving van het Reutelbos en de zuidrand van het Polygoonbos. Er volgen reorganisaties, maar de 2nd en 3rd Battalion Coldstream Guards bleven ter plaatse, en moesten de oostelijke rand van het Polygoonbos en het gebied tegenover Reutel verdedigen, dus ook de omgeving van het huidige Vredesbos. Ze hadden evenwel veel mannen en officieren verloren.

Intussen werd naar het zuiden twee dagen later, op 31 oktober 1914, Geluveld door de Duitsers ingenomen. De geallieerden waren hierdoor genoodzaakt hun weerstandslinie te verplaatsen. De nieuwe linie volgde de kasteeldomeinen Herenthage en Veldhoek aan de Meenseweg en liep via de zuidrand van het Polygoonbos door de bossen aan de westzijde van Reutel, waar de 2nd en 3rd Battalion Coldstream Guards tijdens de Duitse aanvallen enkel zwaar beschoten was geweest. De plek waar vandaag het Vredesbos ligt, kwam hierdoor pal op de frontlijn te liggen. Het front werd hier dus bezet door de Coldstream Guards, dat overigens sinds de 17^de eeuw onafgebroken in dienst was geweest en daarmee tot vandaag het oudste regiment in het Britse Leger. Rechts van hen, verder langs de zuidrand van het Polygoonbos, mogelijk tot tegen het Vredesbos, bevonden zich de 1st King’s Regiment en de Black Watch.

De Duitse opmars begon echter spaak te lopen. De Duitsers, hoewel in getal in de grote meerderheid, aarzelden na elke aanval. Begin november werden naar het zuiden Duitse aanvallen afgeslagen en begon het front zich te stabiliseren. Na de geallieerde terugtrekking hadden de Duitsers het Polderhoekpark zonder tegenstand ingenomen, maar aan de noordelijke rand werden ze van zodra ze zich in open veld begaven gericht onder vuur genomen. Op 2 november vielen de Duitsers nog de linie van de 2nd Battalion Coldstream Guards aan; de aanval werd makkelijk afgeslagen. De sector werd de volgende dagen evenwel zwaar bestookt door de Duitse artillerie.

Vanaf 9 november werden de aanwezige Duitse troepen in het gebied ten zuiden van het Polygoonbos afgelost door de elite van het Duitse leger, de Pruisische Garde. Zij zetten een nieuwe aanval in op 11 november, tussen het Polygoonbos tot de noordrand van het Herenthagebos, over de Meenseweg. Ook deze aanval werd door de geallieerden, door hevige weerstand te bieden en met zware verliezen, afgeslagen. Tussen de oostrand van het Polygoonbos en Reutel kwam de Duitse aanval echter amper in beweging; een aanval die in de vroege ochtend op de Coldstreams was gericht werd omstreeks 9u30 afgeslagen en niet hernomen. Verward en kampend met een tekort aan munitie en manschappen waren de Duitsers uiteindelijk gedwongen verdere grote aanvallen te staken. Ze groeven zich in tegenover de geallieerde stellingen, zonder te beseffen dat ze bijna de laatste Britse verdedigingslijn hadden doorbroken.