Derde Slag bij Ieper
De Derde Slag bij Ieper, ook wel ‘Passchendaele’ genoemd, liep van 31 juli tot en met 10 november 1917. Deze slag was aanvankelijk slechts een onderdeel van het Britse Flanders Offensive. Einddoel was de verovering van de havens van Zeebrugge en Oostende. De Mijnenslag bij Mesen op 7 juni 1917 luidde het begin in van het grote offensief, waarbij de Wijtschateboog, de zuidelijke frontlinie van de Ieperboog, rechtgetrokken werd. Hiervoor werden negentien dieptemijnen tot ontploffing gebracht onder de Duitse linies. De gigantische explosies zorgen voor een kunstmatige aardbeving. Na twee weken van hevige beschietingen startte op 31 juli 1917 een infanterieaanval. Iets meer dan honderd dagen later stopte de aanval op de heuvelrug bij Passendale. Het veroverde terrein was veranderd in een maanlandschap en de terreinwinst van slechts 8 kilometer werd met naar schatting 245.000 geallieerde en 215.000 Duitse verliezen (doden, gewonden en vermisten) duur betaald.
De site van het Vredesbos werd tijdens de Derde Slag bij Ieper pas op 26 september 1917, tijdens de Slag bij het Polygoonbos, door de geallieerden bereikt. Het waren troepen van het 15th Brigade 5th Australian Division, die de grond waar vandaag het Vredesbos op groeit, innemen. Over het uitschakelen van de bunker tussen het Vredesbos en de Polygonebeek waar vandaag nog resten van zijn, schrijft de Australiër Lieutenant G. Leigh Penthreath, L.G.C. 59th Battalion in de War Diary van zijn bataljon het volgende: ‘Enemy fire was being directed on us from the pill boxes on the Polygonbeke at J.10.c.8.8. [positie van deze bunker] Seeing the troops swinging to the right and left of this strong point I collected five or six men and rushed the position. L/Cpl Crozier of the 59th seeing my advance, at once dropped into a shell hole and trained his Lewis Gun on the position, to cover my advance. When near the strong point I ordered two bombs to be thrown inside. Our artillery fire or our advance or both, seemed to have completely broken the Germans, for in these pill boxes we captured about 170 Germans including one Colonel and six or seven Staff Officers. All had already thrown off all arms and equipment in anticipation of surrendering.’
Over de rij bunkers aan de Amontdreef schrijft het Australische 29th Battalion dan weer het volgende: ‘Heavy resistance from a group of German pill boxes on the far side of Polygon Wood and just in front of the second objective, prompted a quick attack by platoons from the 59th and 31st Battalions which resulted in the capture of the enemy posts, thus securing the flank of the 14th Brigade. The capture of the enemy position which was held by about 60 Germans, was largely due to the quick and determined action taken by Captain Walker Thompson, the commander of C Company. Thompson aided by the fearless George Harper and some 15 OR's attacked the enemy pill boxes, and after a brief, but bloody struggle, all of the enemy garrison were dead or captured.’
Op 4 oktober 1917, in de Slag bij Broodseinde, rukken Britten van de 21ste Divisie verder op naar het oosten. Ze vertrekken van de oostelijke rand van het Polygoonbos, waar de Australiërs na hun opmars op 26 september hun hoofdweerstandslinie hadden ingericht. De 3/4th Battalion Queen's Royal Regiment en 9th Battalion King’s Own Yorkshire Light Infantry rukten op onder zware beschietingen van Duitse machinegeweren. Nadat de King’s na wat moeite Joist Farm, de Britse benaming voor de hoeve die in het zuidelijk deel van het Vredesbos stond, ingenomen hadden, moest de overstroomde Polygonebeekvallei overwonnen worden. Na veel moeite slaagden beide regimenten er in door te stoten en het Reutelbos in te nemen. De 1st Battalion Lincolnshire Regiment slaagde er tijdens het verdere verloop van de dag in de ingenomen posities te consolideren. De ruïnes van Reutel, het beoogde einddoel van de aanval op 4 oktober, werden die dag evenwel niet ingenomen.
Na dit succesverhaal kwam hier in de volgende slagen van de Derde Slag bij Ieper maar weinig maar verandering in deze situatie. Op 9 oktober 1917, de Slag bij Poelkapelle, ging de 21ste Britse Divisie die het Vredesbos bezette niet in de aanval. Bij Reutel gingen de Britten wel in de aanval. Het 2nd Battalion Honourable Artillery Company nam de ruïnes van Reutel in.
In december 1917 speelde zich ten zuiden van het Vredesbos nog een dramatische episode van de oorlog af. Het compleet stukgeschoten polderhoekkasteel en –park was nog steeds in handen van de Duitsers. Er waren al meerder vergeefse pogingen gedaan deze strategische locatie in te nemen, echter steeds zonder succes. De Reutelbeek, die door het park stroomde, vormde een brede strook moeras die de Britse en Nieuw-Zeelandse troepen in dit gebied scheidde van de kasteelruïne. De Duitsers bezetten in het park bunkers vanwaar ze de omgeving perfect konden observeren en onder vuur nemen. Op 3 december 1917 werd daarom een aanval op het park uitgevoerd met de inname van het terrein als doel. Het zijn Nieuw-Zeelandse troepen die de klus moesten klaren. De hele operatie faalde. Manschappen werden beschoten door de eigen artillerie omdat de kanonnen wegzakken in de modder, waardoor de loop meer omhoog kwam te staan en de granaten dus minder ver terechtkwamen. Sterke wind deed de werking van een beschermend rookgordijn teniet en ook de inzet van ongeoefende troepen, wegens de zware verliezen bij Passendale, droeg bij tot het mislukken van de operatie. Toch werd er onbevreesd gestreden. Zo kreeg private Henry James Nicholas het Victoria Cross, de hoogste Britse militaire onderscheiding, voor het moedig uitschakelen van een Duits bolwerk. Het kasteel bleef uiteindelijk in Duitse handen, de Nieuw-Zeelanders konden slechts beperkte terreinwinst boeken. Wat later zouden de Duitsers dit terrein weer innemen.
Een gesneuvelde die voor het Vredesbos bijzonder is, is Private Charles Leask van het 10th Battalion Alexandra Princess of Wales’s Own (Yorkshire Regiment). Charles Leask was afkomstig van Elswick, Newcastle upon Tyne in Groot-Brittannië. Hij stierf op 5 oktober 1917 terwijl zijn bataljon als onderdeel van de 62nd Brigade, 21st Division het gebied van het Vredesbos bezette, de dag nadat het terrein definitief was ingenomen door de Britten. Op 5 oktober om 4 uur ’s morgens begonnen de Duitsers het gebied waar de 10th Battalion Yorkshire Regiment zich bevond hevig te beschieten. De beschietingen bleven doorgaan tot 7 uur ’s morgens en werden na een korte adempauze hernomen. Hoogst waarschijnlijk raakte Charles Leask tijdens een van deze beschietingen dodelijk gewond en werd hij ter plaatse begraven. Zijn lichaam werd na de oorlog teruggevonden nabij Joist Farm. Volgens de Burial Return Sheet, een document dat bij het herbegraven werd opgesteld, had deze locatie de coördinaten 28.NE.J.10.c.90.30. Dat is binnen de grenzen van het Vredesbos. Op dezelfde locatie werd ook het stoffelijk overschot van Private James McPartland gevonden, die eveneens bij het 10th Battalion Yorkshire Regiment diende. Beide werden begraven op Buttes New British Cemetery in het Polygoonbos en zijn dus ook opgenomen in de lijst met gesneuvelden waarvoor in het Vredesbos een boom wordt geplant. Het zou de bedoeling zijn tijdens de plantdagen de persoon die zich inschreef om een boom voor Charles Leask te planten, de boom op de exacte locatie waar bij na de oorlog werd ontgraven te laten planten.