Waar is die ‘Grote Heide’?

Als je hier 150 jaar geleden had rondgewandeld, dan stond je middenin de ‘Grote Heide’. Tot circa 1830 werd deze heidevlakte door de omwonenden gebruikt als ‘gemene grond’. Schapen graasden er rustig rond, bijenkorven zorgden voor zoetigheid, en hout of turf leverden brandstof.

De eerste decennia na de onafhankelijkheid van België onderging het domein een ware metamorfose. Koning Leopold I gaf het bevel om hier een militair kamp op te zetten. Om een oplossing te bieden voor de hongersnood in dezelfde periode werden de gemene gronden verkocht, vennen en vijvers gedempt en alles omgezet naar akkers en weiden. Arme en werkeloze burgers hielpen bij een grootschalige bebossingsactie voor de opkomende mijnindustrie. Dit stopte pas in 1948 toen het laatste stukje heide door bomen werd vervangen.

Laatste getuigen

Domeinbossen Leopoldsburg bestaat voor een groot deel uit naaldbomen. Je vindt hier vooral de grove en de Corsicaanse den. Als deze bomen konden spreken, dan zouden ze een groot deel van onze ‘vaderlandse geschiedenis’ kunnen verklappen, want sommige zijn al aangeplant in 1896. De voornaamste reden waarom ze hier aangeplant werden, is hun hard en sterk timmerhout.

Ongewenste bomen en struiken

Stap voor stap wordt het bos van naaldhoutbos naar loofhoutbos omgevormd. Dit gebeurt vanzelf door de spontane groei van eik, lijsterbes, berk en vuilboom. Af en toe helpen we de natuur een handje door her en der bosjes zomer- en wintereik aan te planten. De Amerikaanse vogelkers, de Amerikaanse eik en de ook uit Amerika ingevoerde valse acacia hebben een negatieve invloed op de biodiversiteit in het domein. De woekerdrang van deze bomen wordt dan ook aan banden gelegd.

Licht in de duisternis

Natuurlijk hoeft in een bos niet alles ‘dicht’bebost te zijn. Open plekken zijn een verademing voor planten en dieren die zonlicht opzoeken. Af en toe moeten hiervoor wat bomen sneuvelen. Vooral vlinders en kleinere zoogdieren zijn daar tevreden mee. In de open ruimtes wordt ook wel eens een poel aangelegd: ideaal voor amfibieën en een welgekomen drinkplaats.

In het domeinbos blijft het dode hout gewoon liggen en staan. Dit ziet er misschien wat rommelig uit, maar zijn goede redenen voor.  Schors en humus zijn immers de ideale leefomgeving voor paddenstoelen, mossen, mieren en vlinders. Leven en dood, in het bos ligt het allemaal dicht bij elkaar.

Roodkapje in de buurt

Een grote ovaalvormige opening in de stam van een boom opgemerkt? Kijk dan goed rond … misschien is de zwarte specht in de buurt. Deze specht wordt wel 50 centimeter groot. Meneer herken je aan zijn rode kap, mevrouw houdt het bij een rode nek. Roofvogels vind je hier ook: havik, buizerd en bosuil maken het luchtruim onveilig.

Een bos met een label

Dat Natuur en Bos op een zorgzame manier omgaat met de domeinbossen in Leopoldsburg wordt nog eens extra benadrukt door het FSC-certificaat van het bos Grootdonckheide. FCS staat voor ‘Forest Stewardship Council’. Het is hét internationaal erkend bewijs voor verantwoord en duurzaam bosbeheer.