Op je tocht langs het Kanaal ontdek je heel wat monumenten die herinneren aan de oorlog zoals de Site John McCrae in Ieper, Steenstraete (eerste gasaanvallen – herdenkingskruis van Lizerne), het monument van de gebroeders Van Raemdonck en de Drie Grachten site.
Informatie over deze monumenten en de geschiedenis vind je terug in ‘Verhalen voor onderweg- Onthaasten op jaagpaden'.

Daarnaast doet het Kanaal je ook herinneren aan  de vroegere scheepsvaart. Zo was de Ieperlee van de 11de tot de 14de eeuw een druk bevaren waterloop waarlangs de Ieperlingen hun wereldbefaamde lakenstoffen verhandelden.
Je vindt er ook nog oude jachtputten, die evolueerden tot mooie biotopen .

Tussen Ieper en de Knokkebrug ondergaat het landschap langs het Kanaal een hele metamorfose.
 

Tussen Ieper en de Sluis Boezinge-dorp (de Hoge Vaart) fiets je langs struwelen van meidoorn, sleedoorn en hondsroos. Allerlei zangvogels zoals de grasmus, braamsluiper, zwartkop, tuinfluiter en kneu verschuilen er zich in het struikgewas.Andere vaste waarden zijn de koekoek, drie soorten spechten en de sperwer. Op het kanaal vind je watervogels zoals de fuut, aalscholver, blauwe reiger, meerkoet en wilde eend. Rond de Kaai en de aansluiting van het Kanaal Ieper-Komen is de grote gele kwikstaart vaak te zien op plaatsen met stromend water. 
Recent onderzoek toont aan dat het Kanaal ook belangrijk is voor vleermuizen die vanuit hun verblijfplaatsen in bossen en bebouwing in de omgeving boven het beschutte water komen jagen.
Langs de hoge, 17de eeuwse berm op de westelijke oever (fietspad Westkaai) heeft zich een mooie, brede houtsingel ontwikkeld met aangeplante en spontane soorten. De basis wordt gevormd door de essen die begin de jaren 1930 langs het kanaal werden aangeplant en intussen zware bomen geworden zijn. Deze hoge berm maakt overigens nog deel uit van de Pré Carré – een militaire verdedigingslinie uit de 17de eeuw die de versterkte steden aan de noordgrens van het Franse Rijk, in dit geval Ieper en Veurne, met elkaar verbond.

Tussen de Sluis Boezinge-dorp en de Sluis Boezinge-Sas (de Middelvaart) zorgt de bossfeer voor een rijk vogelleven : grote bonte en groene specht, koekoek, tuinfluiter, zwartkop, grote lijster, boomkruiper, … Ook roofvogels als sperwer, boomvalk en buizerd laten zich wel eens zien.
Nabij het Sas van Boezinge is het altijd uitkijken naar de grote gele kwikstaart of een flitsende vlucht van de altijd weer verrassende ijsvogel.  Het kost niet veel moeite om in de luwte van de kanaalberm een fuut te zien dobberen. Ook aalscholver, bergeend, meerkoet en blauwe reiger zijn er vaste klanten.
Door het microklimaat komen er heel wat insecten aan hun trekken. Onder de dagvlinders kan je enkele minder algemene soorten ontdekken: het bont zandoogje, oranjetip, citroentje, landkaartje en gehakkelde aurelia.
In mei tooit fluitekruid de wegbermen met witte kant. Ook smeerwortel, bereklauw, smalle weegbree en boerenwormkruid vinden er hun stek. Op enkele beschaduwde plekken verschijnt opvallend veel look-zonder-look.
In de baksteenbekleding van de sasmuren groeit bijzondere muurflora zoals muurvaren en steenbreekvaren. Het warmteminnende muurpeper kleurt in de zomer de brughoofden geel.

Tussen Steenstraete en Driegrachten (de Lage Vaart) wordt het landschap meer open. Je ontdekt er de typische akker- en weidevogels. Aalscholvers pendelen graag tussen het kanaalwater en de hoogspanningspalen om er hun veren te drogen. Op de iets ruigere perceelsranden verstoppen veldleeuwerik, graspieper, gele kwikstaart en patrijs hun nesten. Meidoornstruiken vormen dan weer ideale zangposten voor krassende grasmussen. Ransuilen zoeken op winterdagen elkaars gezelschap op. Soms zitten ze met meer dan 10 dicht bij elkaar op de overhangende wilgentakken. In het voorjaar kan je bij valavond wel eens genieten van hun elegante baltsvlucht. De kleinere steenuil verschuilt zich graag in de holte van knoestige knotwilgen.
Groepjes zwarte kraaien en kauwen kunnen voor heel wat animo zorgen in het veld. Zeker wanneer een torenvalk, een boomvalk of een sperwer zich even laat zien, zijn ze er als de kippen bij om de roofvogel te verjagen. Wie over een fijne neus beschikt kan in het braamstruweel wel eens de geur van een vos opsnuiven. Diverse soorten vleermuizen zoeken in het schemerlicht of het donker naar voedsel (allerlei insecten) op en om het water.

Open vallei
Waar de vallei van de Ieperlee zich uiteindelijk in de overstroombare IJzerbroeken verliest, bereiken we het rijk van uitgestrekte, natte hooilanden, rietkragen en open water. Een kiekendief glijdt struinend over de rietoevers. Sloten en jachtputten vormen ideale biotoopjes voor o.a. watersnip, zomertaling, slobeend en knobbelzwaan. In het voorjaar stikt het van de zangposten van rietzanger, karekiet, rietgors en blauwborst in de vele rietkragen. De IJzervallei is internationaal befaamd om haar enorme aantallen wintergasten zoals de smient en de kolgans. De melancholische roep van de wulp klinkt het hele jaar over de velden. Wanneer weidevogels als de grutto en de kievit in het voorjaar hun territoria hebben ingenomen, benadrukken ze hun aanwezigheid met opvallende vluchtrituelen.
Het open water van het bredere kanaal trekt in de winter wel eens bijzondere vogelsoorten aan zoals nonnetjes en zaagbekken.
Aan de waterkant vormen schietwilg, kraakwilg en katwilg typische ‘griendsoorten’ die tijdelijk een hogere waterstand kunnen verdragen. Destijds werden ze aangeplant om de wissen te gebruiken voor allerhande vlechtwerk.
In het water komen meer dan 10 verschillende vissoorten voor (o.m. baars, paling, blankvoorn, brasem, karper, giebel en zeelt).