Natuur is goed voor de gezondheid

Sinds de projectoproep Natuur in je Buurt van 2019 is er een dynamiek ontstaan bij Vlaamse zorgcentra om hun buitenomgeving natuurlijker te maken. In steeds meer centra lopen dan ook vergroeningsprojecten. De ervaringen van gemotiveerd zorgpersoneel en het aanvoelen dat natuur sterk bijdraagt aan een preventieve en herstellende werking bij cliënten zijn meestal de aanleiding om een project te starten. Het extra financiële duwtje via een subsidie zorgt ervoor dat het project effectief gerealiseerd kan worden.

Deze realisaties bevinden zich echter nog te veel onder de radar. Natuur wordt nog niet ingebouwd in bijvoorbeeld de zorgvisie of de planning bij nieuwe bouwprojecten. Daarom willen wij de lessen uit de praktijk breder verspreiden zodat natuur beter geïntegreerd kan worden in de Vlaamse zorgcentra, die dikwijls in verstedelijkt gebied liggen.

Klimaat, natuur en gezondheid gaan perfect samen

Zowel wetenschappers als beleidsmedewerkers bevestigen dat natuur op loopafstand in de bebouwde omgeving positieve effecten heeft op onze fysieke en mentale gezondheid. Stedelijke natuur zorgt bovendien voor een hechter natuurweefsel in Vlaanderen, en leidt zo tot meer biodiversiteit, wat ook ons klimaat ten goede komt. Klimaat, natuur en gezondheid gaan dus heel goed samen.

Bron: www.wwf.nl/wat-we-doen/focus/klimaatverandering

Voordelen wegen op tegen nadelen

Als mensen in contact komen met natuur kan dat op verschillende manieren voordelen hebben voor hun gezondheid en welzijn, maar er zijn ook enkele nadelen:

• Verminderen van schade: bijvoorbeeld een frisse neus halen waardoor je opnieuw energie hebt om aan de slag te gaan, buiten in het groen meer bewegen waardoor je minder vaak ziek wordt…
• Herstellen van capaciteiten: stress verlagen door de natuur in te gaan
• Opbouwen van capaciteiten:
  • Ontwikkeling van milieuvriendelijk gedrag: nieuwe vaardigheden die aangeleerd worden, duurzamer omgaan met natuur, jezelf verder ontwikkelen..
  • Betere academische presentaties, betere concentratie
• Veroorzaken van schade: in de natuur kun je gestoken worden door insecten, word je blootgesteld aan infectieziekten… Je moet je dus goed informeren om het risico te beperken. Controleer jezelf bijvoorbeeld altijd goed op teken nadat je in het bos bent gaan wandelen. Het is daarbij belangrijk om weten dat het risico niet opweegt tegen de vele voordelen die natuur biedt!

Niemand zal twijfelen aan de grote waarde van biodiversiteit. Kinderen die op jonge leeftijd een band met de natuur hebben opgebouwd, ondervinden daar levenslang voordelen van. De onderlinge verbanden tussen biodiversiteit en de menselijke gezondheid zijn complex, maar er is steeds meer onderzoek. Ondubbelzinnige oorzakelijke verbanden kunnen moeilijk gelegd worden maar de inzichten worden beter. Dat zorgt voor een gemeenschappelijke basis tussen de gezondheids- en de natuursector.

De wegen die biodiversiteit koppelen aan menselijke gezondheid en welzijn zijn weergegeven in onderstaande figuur. In de vier gebieden van wegen die biodiversiteit en gezondheid verbinden is er sprake van contact met natuur, dat wil zeggen via blootstelling en ervaring. Een extra weg loopt rechtsreeks via het gebied van schadebeperking. Dat houdt in dat biodiversiteit de gezondheid kan beïnvloeden zonder dat men in contact komt met natuur, zo kan de aanwezigheid van natuur bijvoorbeeld de waterkwaliteit verbeteren. Elk gebied kan gerelateerd zijn aan alle andere (om de figuur duidelijk te houden zijn alleen aangrenzende relaties getoond). Dubbele pijlen tussen de gebieden wijzen op wederkerige relaties. De verbanden zijn onderhevig aan verandering door de omgeving en sociaal-culturele context of individuele kenmerken.

Bron: advies Hoge Gezondheidsraad: naar Marselle et al, 2021 en zoals beschreven in advies Hoge Gezondheidsraad, HGR NR 9436, nov 2021.