Q & A Honden aan de leiband

Onze hond maakt toch ook deel uit van de natuur, waarom mag die dan niet loslopen?

Een hond is een huisdier dat niet meer hetzelfde gedrag heeft als zijn voorvader, de wolf. Bovendien zijn er erg veel honden in Vlaanderen. Eén op de vijf gezinnen in Vlaanderen heeft een hond. Hun invloed op de natuur is dus erg groot. Honden laten geursporen na bij een bezoek aan de natuur en die veroorzaken onrust bij de wilde dieren, want die zien de hond als een roofdier. Wilde dieren vermijden dergelijke geursporen. Aangezien natuur erg schaars is in Vlaanderen, kan het grote aantal honden ook die laatste toevluchtsoorden voor wilde dieren onleefbaar maken. Honden die jonge dieren aantreffen, bv. reekalfjes, laten een sterke geur na waardoor de ouderdieren hun jongen achterlaten. Sommige loslopende honden geven zelfs toe aan hun jachtinstinct en verscheuren de jongen of vernielen de nesten van grondbroeders. 

Waarom moet een hond aan de leiband en mag de wolf wel zomaar loslopen?

De wolf is een wild dier zonder baasje, de hond is een huisdier met een baasje. De hond stamt weliswaar af van de wolf, maar is na vele eeuwen zodanig veranderd van aard dat hij niet meer thuishoort in de natuur. Wolven mogen vrij rondlopen in de natuur omdat ze er deel van uitmaken. Er zijn trouwens maar weinig wolven in de Europese natuur, maar wel miljoenen honden. De invloed van die huisdieren op de natuur is vele malen groter dan die van de wolf. Beide hondachtigen zijn dus geen gelijken. Ook niet voor de wet. Europese en Vlaamse regelgeving beschermt de wolf als wild dier in de vrije natuur. Eventuele schade door wolvengedrag wordt vergoed door de overheid.  Honden vallen onder de verantwoordelijkheid van hun eigenaar en de regelgeving in Vlaanderen legt de hondenbaas op dat hij zijn huisdier in de natuur aan de leiband moet houden.

Waarom mogen honden in andere landen, en in Wallonië, wél loslopen en in Vlaanderen niet?

In sommige landen mogen honden loslopen op wegen in de natuur of buiten de bebouwde kom. In Wallonië mag dat in een bepaalde periode tot 100 meter ver als ze onder controle zijn. In Frankrijk mogen honden ook vaak vrij rondlopen. Daartegenover staan locaties als Schotland, waar de schapenhouder het recht heeft om loslopende honden neer te schieten als hij ze aantreft.

In Vlaanderen mag je hond slechts vrij lopen op specifieke plaatsen zoals hondenlosloopzones. In bossen en natuurreservaten, op het platteland en in de stad moet je hond altijd aan de leiband. Dat verplichten respectievelijk de Vlaamse regelgeving rond natuur- en bosbehoud en de aansprakelijkheid van de eigenaar vanuit het burgerlijk wetboek. De meeste gemeenten in Vlaanderen hebben bovendien een politiereglement dat die verplichting nog eens bevestigt voor hun grondgebied. In sommige omstandigheden zijn honden, zelfs aan de leiband, helemaal níet toegelaten in de natuur. Dat is onder meer het geval in begrazingszones. Wie zijn hond toch eens wil laten rennen, kan een overzicht van hondenzones van Natuur en Bos vinden op www.natuurenbos.be/hondenzones. 

Het strikte beleid in Vlaanderen rond honden aan de leiband vindt zijn oorzaak in de hoge bevolkingsdichtheid en de schaarsheid van natuur. De vele honden hebben een te grote negatieve invloed op het weinige groen in Vlaanderen én op het welbevinden van de Vlaming. Bezoekers van natuur- en bosgebieden duiden loslopende honden aan als de grootste bedreiging voor hun plezier tijdens een uitstap.

In Nederland volgt de wetgever overigens dezelfde visie als in België. De hond moet er in natuur en bos verplicht aan de leiband, behalve in de losloopzones.

Waarom zijn er in Nederland grotere hondenlosloopzones dan in Vlaanderen?

In Nederland heeft Staatsbosbeheer voor de bos- en natuurgebieden hetzelfde beleid als in Vlaanderen. Soms zijn honden welkom aan de leiband, soms niet, en op enkele plaatsen zijn er losloopzones. Bij de meeste losloopzones zijn er zelfs richtlijnen over het aantal aanwezige honden en begeleiders. Op enkele plaatsen zijn er grotere delen van het bos waar een hond vrij mag rondlopen. De ruimtelijke ordening in Nederland laat de inrichting toe van grotere natuurgebieden dan in Vlaanderen. In uitgestrekte groenzones kunnen dus ook ruimere hondenzones worden ingericht terwijl er toch genoeg beschermde natuur overblijft. In Vlaanderen zijn er ook grote hondenzones waar er de ruimte voor is. Maar Vlaanderen is zo dicht bebouwd dat bestuurders doorgaans moeten zoeken naar kleine hoekjes om die in te richten als hondenzones. Hondenzones zijn bovendien een vrij recent fenomeen in Vlaanderen en niet alle beheerders weten hoe ze de inrichting ervan het best aanpakken. Het aantal hondenzones en hun kwaliteit blijft echter toenemen.

“Mijn hond doet niets, hij is braaf, hij is niet agressief.”
“Mijn hond is klein, is oud, is blind, is ziek, hij blijft altijd dicht bij mij…”
“Ik lijn hem wel aan als er iemand aankomt.”
“Mijn hond zit op de hondenschool.”
“Ik heb mijn hond onder controle.”
“Mijn hond draagt een elektronische halsband.”

Waarom mag een hond in al die gevallen toch niet loslopen?

Een hondeneigenaar ziet zijn huisdier doorgaans graag en meestal is dat wederzijds. Het dier gedraagt zich als een fijn lid van het gezin als hij goed wordt verzorgd en in zijn eigen territorium is.  Maar buitenshuis kan het gedrag van een hond veranderen, ook al merkt de eigenaar dat niet altijd. De hond is dan niet meer op eigen grond omringd door mensen (en andere huisdieren) die hij kent. De hond zal waakzamer zijn en zijn instincten staan op scherp. De hondenbaas weet wel hoe zijn dier reageert op de meeste situaties. Nochtans kunnen (al dan niet door samenspel van omstandigheden) situaties opduiken die de hond anders doen reageren dan gewoonlijk. Geen enkele hond is 100 % betrouwbaar in omgang met mensen of dieren. Omdat we vandaag met zeer veel mensen op een beperkte oppervlakte leven, moeten huisdieren te allen tijde onder controle gehouden worden. Voor hondeneigenaren houdt dat in dat hun dier buitenshuis aan de leiband moet. Een (wild) dier, een kind, een jogger, fietser, ruiter die plots opduikt, kan elke hond - dus ook een brave, kleine, opgevoede of oude hond - anders doen reageren dan verwacht. Een loslopende hond staat niet onder controle en kan een klein of groot gevaar worden voor zichzelf of voor anderen. Als eigenaar wil je niet geconfronteerd worden met een overreden dier, een hond waar je uren naar moet zoeken of kosten ten gevolge van een onplezierige aanvaring met een andere recreant of een ander huisdier.

Bovendien: wanneer is een hond oud, klein, ziek of braaf genoeg om los te mogen lopen? Er bestaat geen onbetwistbaar bewijs van goed gedrag en zeden dat uitsluitsel geeft over de betrouwbaarheid van een welbepaalde hond in alle omstandigheden. Daarom moeten alle honden steeds aan de leiband als je gaat wandelen.

Waarom moeten honden aan de leiband lopen om reekalfjes te beschermen, terwijl er wel gejaagd wordt op reeën?

Reeën die verstoord worden door honden en jacht op reeën mag je niet vergelijken.

De jachtwetgeving in Vlaanderen regelt in detail de voorwaarden waaronder gekwalificeerde jagers wild mogen ‘strekken’.  Op basis van een analyse van de reewildpopulatie wordt er een afschotplan opgemaakt, waarin beschreven staat hoeveel dieren van welk geslacht en leeftijd geschoten mogen worden tijdens een jachtseizoen in een welbepaald jachtrevier. Het doel is het behoud van een gezonde reewildstand en het voorkomen van schade. De overheid keurt zo’n plan goed en controleert de uitvoering ervan. De jacht op reeën is dus géén willekeurige activiteit. 

Loslopende honden zijn overgeleverd aan hun jachtinstinct en luisteren niet meer naar hun baasjes.  Ze gaan wild achtervolgen en kunnen zichzelf of hun prooi daarbij kwetsen. In het dichtbevolkte Vlaanderen is een aanrijding met het verkeer tijdens een wilde achtervolging geen zeldzaam feit. Als hondenbaas kun je bovendien maar hopen dat je hond niet overgaat tot het opjagen van paarden, runderen, schapen of andere dieren die hij tegenkomt wanneer hij het spoor van het ree kwijtraakt. 

Voor wilde dieren heeft een ontmoeting met een ongecontroleerde hond altijd vervelende gevolgen, want ze ervaren hem als een roofdier. Reekalfjes kunnen verlaten worden door hun moeder als ze aangeraakt zijn door honden. Reeën zijn erg gevoelig voor vreemde geuren. Boswachters signaleren jaarlijks bovendien meerdere gevallen waarbij reekalfjes werden doodgebeten door loslopende honden.

Waarom mogen honden van jagers wel loslopen?

Het inzetten van jachthonden tijdens de jacht vormt een uitzondering op de algemene regel dat honden steeds aan de leiband moeten. Die uitzondering is in detail beschreven in de regelgeving voor de jacht en in die van de toegankelijkheid van natuur- en bosgebieden. Die jachthonden moeten afgericht zijn en onder appel staan. Jachthonden mogen enkel loslopen gedurende een jachtpartij om wild op te sporen of aangeschoten wild op te halen. Op dat moment zijn het geen huisdieren maar zijn honden een werkinstrument ten behoeve van de jacht. Het gaat dan ook om een beperkt aantal dieren dat slechts onder specifieke voorwaarden los mag lopen. De invloed van deze uitzondering is beperkt in vergelijking met die van het aantal huishonden dat wordt uitgelaten.

Ook herdershonden mogen loslopen voor het begeleiden en bewaken van een kudde schapen of runderen. Ook de invloed van deze uitzondering is verwaarloosbaar in vergelijking met het grote aantal huishonden dat wordt losgelaten.