Stedelijke natuur
Cities Thinking like a Forest
Steden en dorpen zijn mozaïeken van groene, blauwe en grijze elementen. Enerzijds kleine bosjes, parken, beken en grachten, anderzijds verharde pleinen of gebouwen met gevels en daken, met of zonder tuin of terras. De verschillende elementen liggen geordend naast elkaar, vaak zonder overgang of koppeling. Echter, de natuur ligt niet buiten de stad. De stad vormt net een unieke habitat, gedeeld door mensen, dieren en planten. De recente coronacrisis bracht, zeker in de steden en dorpskernen, de nood aan toegankelijke natuur aan het licht. Meer nog: mensen willen zich onderdeel voelen van natuur. Het stedelijke natuurproject “Cities Thinking like a Forest” wil die filosofie verder concreet vorm geven.
Wat is stedelijke natuur?
Natuur in een stad of stedelijke omgeving blijkt onmiddellijk een positieve impact te hebben op het welzijn en de gezondheid van de aanwezige gemeenschap. Betere ontwikkelde natuurlijke steden en dorpskernen zijn een cruciale stap om de druk op natuur in de buitengebieden te verlagen. Meer ‘natuurlijke’ steden en dorpen voor mensen verhogen de levenskwaliteit, de gezondheid en geven een cruciale boost aan de biodiversiteit. Lokaal natuurbeleid kan weerstand, of zelfs angst, bij de bevolking creëren. Burgers en buurten in staat stellen zelf kleine, maar impactvolle, veranderingen door te voeren kan hier voor verandering zorgen.
Het verbinden van de groene, blauwe en grijze elementen noemen we Natuurweefsel. Natuurweefsel wil vanuit sociaal-ecologisch (mens en stad is natuur) standpunt een antwoord bieden op een gebrek aan natuur in stedelijke omgeving en een achteruitgang van de biodiversiteit. De kwaliteit van de relaties tussen mens, dier en plant staat hierin centraal. Met ‘mens’ bedoelen we naast de burger, uiteraard ook ondernemers en verenigingen. Het opbouwen van Natuurweefsel gebeurt in een Natuurweefselplan, waarin natuur uiteraard de kern vormt.
In het innovatietraject “Cities thinking like a forest” onderzoeken we via reflectie en monitoring waar in het huidige natuurbeleid en wetgeving knelpunten en kansen zitten om onze huidige natuurwetgeving en het natuurbeleid af te stemmen met de lokale partners en op het stedelijke territorium. Zo willen we meer resultaten realiseren in de stedelijke context. De Vlaamse overheid neemt hierin een faciliterende rol op. In de aanloop van het innovatietraject (2020-22) werkten we, samen met andere beleidspartners (het Departement Omgeving, Steden en Provincies) mee aan twee ‘broedprojecten’: Ringpark Groene Vesten in Antwerpen/Berchem en ‘den berm’ in Mortsel/Wilrijk.
Hoe gaan we samen stedelijke natuur realiseren?
Het Natuurweefselplan is fundamenteel gericht op een co-creatie in de betrokken gemeenschap/buurt. In het Natuurweefselplan stellen we doelen en beheerwerken voorop en beheren we samen een financiële en andere waarde. Dat kan de aanleg zijn van een simpele egeltunnel en het plaatsen van gierzwaluwnesten onder de dakgoot. Maar evengoed het openleggen van een ingebuisde beek, het ontharden van straten, ontkoppelen van hemelwater, het maken van een retentiebekken dat een avontuurlijke natuurspeeltuin herbergt, enzovoort.
- Heb je vragen over het project stedelijke natuur neem dan contact op met Gert De Keyser, via gert.dekeyser2@vlaanderen.be.