LIFE DUNIAS

In dit natuurherstelproject worden duingebieden langs de volledige Vlaamse kuststrook vrijgemaakt van struikachtige invasieve uitheemse soorten. Volg de vooruitgang van het project via de nieuwsrubriek hieronder en via onze Facebook of Instagram pagina.

Het project is gestart op 1 december 2021 en loopt tot 1 december 2026. Het Agentschap voor Natuur en Bos werkt samen met 15 partners om via een gecoördineerde aanpak deze woekerplanten te verwijderen. Het DUNIAS-project ontvangt financiële steun van het LIFE-programma van de Europese Unie, alsook van alle projectpartners.

Om jullie veiligheid en de voortgang van de werken te garanderen, vragen wij om de signalisatie te respecteren en de werf niet te betreden. Hartelijk dank voor jullie begrip!

• In gebieden waar grootschalige werken plaatsvonden, wordt nazorg voorzien. Daarnaast wordt, waar nodig, de hoofdbehandeling verdergezet. Het gaat over de gebieden: Zwin, Blinkaertduinbos, Sashul, Baai van Heist, Dir. Generaal Willemspark (Bosje van Heist), Parking aan Oostdam, Fonteintjes, zeereep tussen Blankenberge en Wenduine, Duinbossen De Haan, zeereep tussen De Haan, Bredene en Fort Napoleon (Oostende).

• Vanaf januari 2025 starten grootschalige werken op verschillende locaties in Nieuwpoort en Koksijde. Het gaat over de gebieden: Groenendijk, Ter Yde, Oostvoorduinen, Plaatsduinen, Hoge Blekker, Doornpanne, Witte Burg, Schipgatduinen en Zeebermduinen.

• Gelijktijdig blijft de LIFE DUNIAS-Natuurpuntploeg kleinschaligere werken uitvoeren. Ze werken in meerdere gebieden langs de volledige kustlijn.
• Ook op het golfdomein van Knokke-Heist pakt de eigen terreinploeg woekerplanten aan.

Tijdens broed- en toeristisch seizoen (van mei tot september) voert LIFE DUNIAS geen grootschalige werken uit. 

De expo neemt je mee naar onze unieke Vlaamse kustduinen. Het toont al het moois wat de Vlaamse kustduinen te bieden hebben: duinpannes, stuifduinen, mosduinen, … En welke fauna en flora daar te vinden is. De expo waarschuwt ook voor het probleem van woekerplanten! Ken jij rimpelroos en mahonie al? Wist je dat hemelboom en struikaster verboden soorten zijn? Het LIFE DUNIAS-project pakt deze planten aan in onze duinen. Ontdek er alles over op de tentoonstelling. Test je kennis via een interactieve quiz! 

Nog t.e.m. 3 februari is de expo ‘LIFE DUNIAS herstelt kustduinen’ te vinden in het bezoekerscentrum Doornpanne: Doornpannestraat 2 8670 Koksijde!

Ontdek alle nieuwtjes via onze afzonderlijke nieuwspagina.

Duingrasland

In de kustduinen vind je graslanden die je nergens anders in Vlaanderen aantreft. In deze soorten- en kleurrijke duinkalkgraslanden groeien soorten als bokkenorchis, geel zonneroosje, gewone vleugeltjesbloem, grote tijm en muurpeper.

Duinstruweel

Je vindt duinstruwelen langs de volledige Vlaamse kust. Deze struikvegetaties worden gedomineerd door soorten zoals duindoorn, vlier, meidoorn en sleedoorn. In dit struweel kunnen heel wat zangvogels aangetroffen worden, zoals de nachtegaal, de cetti’s zanger en de sprinkhaanzanger. Het leeuwenaandeel van bijv. de Simliduinen in Nieuwpoort bestaat uit struweel. De duindoorn en sleedoorn kunnen zich via hun worteluitlopers snel sterk uitbreiden en het duinlandschap overwoekeren ten koste van duingrasland en vochtige duinpannen. Om voldoende open plekken te vrijwaren wordt het struikgewas lokaal ingeperkt.

Kruipwilgstruweel

Nabij vochtige duinvalleien kunnen zich dwergstruwelen met kruipwilg ontwikkelen. Kenmerkende soorten zijn kruipwilg, rond wintergroen, moeraswespenorchis en het zeer zeldzame kaal stofzaad. Kruipwilgstruwelen herbergen een typische paddenstoelenflora met onder meer vezelkoppen en gordijnzwammen.

Duinbos

Daar waar loofbos zich heeft ontwikkeld op duinen spreken we over een duinbos. Typische boom- en struiksoorten van duinbossen zijn onder meer zachte berk, zomereik, eenstijlige meidoorn en ratelpopulier. In de kruidlaag komen soorten als maarts viooltje, gewone vogelmelk en brede eikvaren voor, samen met heel wat paddenstoelen. Vogels als boomklever, bosuil en kleine bonte specht vinden hier ook een thuis.

Embryonale duinen

In de eerste fase van duinvorming gebeurt de fixatie van stuifzand door de kolonisatie met biestarwegras. Wanneer het proces van duinvorming zich verderzet, kunnen de embryonale duintjes hoger worden en start de fixatie met helmgras. Andere typische soorten zijn zeepostelein, zeeraket en stekend loogkruid. Natuurlijke stranden zijn mogelijke broedgebieden voor zeldzame vogels zoals bontbekplevier, strandplevier en dwergstern. Mooie voorbeelden hiervan vinden we aan het strand van Lombardsijde en voor de Zeebermduinen in Oostduinkerke.

Stuifduin

Verstuiving is typisch voor het duinenlandschap. Door de verplaatsing van zandkorrels worden duinen gevormd, die continu veranderen en zich verplaatsen. Dit stuivend duinlandschap is het leefmilieu de blauwe zeedistel, de strandzandloopkever en de duinveldridderzwam.

Duinpanne 

Onder invloed van de bij storm overheersende noordwestenwind ontstaan duinen in de vorm van een hoefijzer, de zogenaamde paraboolvormige duinen. Het zand stuift uit tot aan het grondwaterniveau en het opgestoven zand stapelt zich op tot een paraboolvormig duin, dat zich blijft voortbewegen in zuidoostelijke richting. In het kielzog van dat bewegende duin ontstaat een vochtige duinpanne. Deze vochtige omgeving vormt opnieuw een waardevol habitat voor heel wat bijzondere planten en dieren. Zo kan de zeldzame rugstreeppad zich hier in het voorjaar voortplanten en groeien er zeldzame planten zoals de moeraswespenorchis en de parnassia.

IAS - Invasive Alien Species

Invasieve Uitheemse Soorten - IUS

Dreiging in de duinen

De natuur staat helaas sterk onder druk, o.m. door woekerplanten. Deze planten komen langsheen de volledige Vlaamse kuststrook voor en verdrukken er de lokale duinnatuur. Struiken zoals rimpelroos, mahonie, boksdoorn en Amerikaanse vogelkers vertonen allen een invasief karakter en verdringen onze duinecosystemen.

Woekerplanten komen op verscheidene manieren in de duinen terecht. Sommige Zuiderse planten breiden zich op een natuurlijke wijze uit door klimaatsopwarming, maar vaak worden woekerplanten aangeplant in privé tuinen of gemeentelijke parken die grenzen aan de duinen, van waaruit deze planten ontsnappen in de vrije natuur (bijv. vogels eten zaden op, waarna deze via hun uitwerpselen in omringende duinnatuur belanden). Een ander gekend probleem is het dumpen van tuinafval in de natuur, waarna sommige planten zich vestigen en nadien uitbreiden in de duingebieden.

Ken jij deze woekerplant?

Ook jij kan een belangrijke rol spelen bij het natuurherstel van onze duinen. Het is een grote hulp wanneer je woekerplanten in de duinen kan herkennen en signaleren via www.waarnemingen.be: zo voorkomen we in de toekomst verdere overwoekeringen van het duinenlandschap. Jullie waarnemingen gebruiken we om snel de nodige actie te ondernemen!

Hier vind je een lijst van de meest voorkomende en hardnekkigste woekerplanten in de Vlaamse kustduinen. Klik op de soort om deze beter te leren kennen of surf naar http://www.ecopedia.be.

• Rimpelroos Rosa rugosa
• Mahonie Mahonia aquifolium
• Hemelboom Ailanthus altissima
• Boksdoorn Lycium barbarum
• Struikaster Baccharis halimifolia
• Amerikaanse vogelkers Prunus serotina
• Valse acacia Robinia pseudoacasia
• Witte abeel Populus alba
• Cotoneaster soorten Cotoneaster sp.
• Palmlelie Yucca sp. 
• Japanse duizendknoop Fallopia japonica
• Gele ribes Ribes aureum
• Rode ribes Ribes sanguineum
• Sneeuwbes Symphoricarpos albus
• Amerikaans krentenboompje Amelanchier lamarckii
• Sering Syringa vulgaris
• Steeneik Quercus ilex
• Kokardebloem soorten Gaillardia sp.
• Smalle olijfwilg Elaeagnus angustifolia
• Zilverbes Elaeagnus ebbingei
• Japanse haagliguster Ligustrum ovalifolium
• Hottentotvijg Carpobrotus edulis (Extra info: Snelle verwijdering van Hottentotvijg aan de kust)
• Late/Canadeze guldenroede Solidago sp.
• Wingerd soorten Parthenocissus sp.
• Pampasgras Cortaderia jubata
• Bamboe

Doe mee op waarnemingen.be

Het is een grote hulp wanneer jij woekerplanten in de duinen kan herkennen en signaleren via www.waarnemingen.be. Gebruik hiervoor de apps ObsIdentify (herken de natuur in 1 klik) of ObsMapp (waarnemingen invoeren en uploaden) op je smartphone. Of voer je waarnemingen in via de pc. Op deze manier voorkomen we in de toekomst verdere overwoekeringen van het duinenlandschap. Jullie waarnemingen gebruiken we om snel de nodige actie te ondernemen (rapid response).

Tuinrangers

Nodig eens een tuinrangers uit bij je thuis! De Tuinrangers zijn vrijwilligers met een passie voor de tuin en een hart voor de natuur. Ze helpen hun stad of gemeente om biodiverser en klimaatrobuuster te worden via de tuinen van de inwoners. Ontdek snel of de Tuinrangers al actief zijn in jouw stad of gemeente: www.tuinrangers.be/gemeenten.

Maak natuurvriendelijke keuzes in jouw tuin

Kies in je tuin voor een van deze planten:

• Adderwortel Polygonum bistorta
• Duindoorn Hippophae rhamnoides
• Duinroos Rosa pimpinellifolia
• Eenstijlige meidoorn Crataegus monogyna
• Egelantier Rosa rubiginosa
• Gelderse roos Viburnum opulus
• Gele kornoelje Cornus mas
• Gewone vlier Sambucus nigra
• Gewone vogelkers Prunus padus
• Gewone smeerwortel Symphytum officinale
• Gulden sleutelbloem Primula veris
• Hazelaar Corylus avellana
• Hondsroos Rosa canina
• Hulst Ilex aquifolium
• Japanse kardinaalsmuts Euonymus japonicus (uitheems)
• Jeneverbes Juniperus communis
• Maarts viooltje Viola odorata
• Schijnhulst Osmanthus heterophyllus (uitheems)
• Sleedoorn Prunus spinosa
• Sporkehout Rhamnus frangula
• Struikhei Calluna vulgaris
• Taxus Taxus baccata
• Voorjaarsganzerik Potentilla neumanniana
• Wilde kamperfoelie Lonicera periclymenum
• Wilde kardinaalsmuts Euonymus europaeus
• Wilde liguster Ligustrum vulgare
• Wilde lijsterbes Sorbus aucuparia
• Wollige sneeuwbal Viburnum lantana

• Neem ook eens een kijkje op Plant van hier. 
• Op zoek naar een goed plantencentrum met expertise in kustplanten? Ga langs bij Peter en Els van Aquabotanica in Veurne.
• Op zoek naar meer inspiratie? Onze Noorderburen maakten deze overzichtelijke databank met informatie over het mogelijke invasieve karakter van planten, en ze geven ook tips over alternatieven: Tuin er niet in!
• Op zoek naar uitgebreide plantenlijsten voor een tuin vol leven | Ecopedia.

Informeer jezelf

• Bekijk het webinar: beheer van invasieve struiken in zandige regio's. Kom meer te weten over invasieve struiken aan de Belgische kust, hoe deze best te verwijderen, mogelijke alternatieven en hoe we zelf ons steentje kunnen bijdragen. Spreker is Reinhardt Strubbe, projectcoördinator van LIFE DUNIAS.  

Opname webinar beheer van invasieve struiken in zandige regio's 21/02/2024 - Inverde

• In maart 2023 vond in Devon (West Engeland) een conferentie plaats over het beheer van duinen. Meer dan 100 duinexperten uit meerdere Europese landen kwamen er samen om kennis uit te wisselen en inspiratie op te doen. Ook Reinhardt, LIFE DUNIAS-projectcoördinator, mocht een gastpresentatie geven over het LIFE DUNIAS-project, het beheer van invasieve exoten en het horizon scan rapport dat werd opgemaakt.

Informeer je klas

Wat is het verschil tussen inheemse, uitheemse en invasieve soorten? Welke impact hebben invasieve soorten op ons leefomgeving? Leer verschillende invasieve soorten herkennen, ontdek hoe ze zich verspreiden en hoe we ze een halt toeroepen. Kom meer te weten over de specifieke problematiek in onze Vlaamse kustduinen en hoe deze momenteel op grote schaal wordt aangepakt.

• Deze werkfiche zet leerlingen (hogere graad secundair onderwijs) zelf aan het werk met bovenstaande vragen. 
• De PowerPointvoorstelling (PDF) kan een leidraad vormen bij het geven van een of meerdere lessen rond dit topic. Indien gewenst, kan de .pptx versie bezorgt worden. Contacteer ons via onderstaande manieren. 
• Via de infofiche kun je je als leerkracht optimaal inlezen. Het bevat artikels en video materiaal die ook kunnen gebruikt worden in de les.

Deel je feedback, suggesties, vragen of ervaringen via de sociale media kanalen met @lifedunias of via een persoonlijk bericht. Je kan ons zowel op Instagram, Facebook en WhatsApp (+32471/33 43 60) terugvinden.

Ben je een leerkracht van het 5e, 6e of 7e middelbaar in een land-, tuinbouw of groenmanagement opleiding, bij voorkeur in de provincies Oost-of West-Vlaanderen? Heb je interesse om onze projectcoördinator Reinhardt te ontvangen? Hij begeleidt graag een les, beheerwerken of een wandeling in de duinen en geeft geanimeerd uitleg rond invasieve uitheemse soorten. Neem nu contact op via reinhardt.strubbe@vlaanderen.be. 

Het projectgebied strekt zich uit over de volledige kustlijn, van Knokke tot De Panne. Hierbij een overzicht van de gebieden waar we woekerplanten aanpakken: 

Zwin, Blinckaertduinbos (incl. Koningsbos), Park 58, Sterneneiland, Golf Knokke, Joseph Stübbenpark, Directeur-Generaal Willemspark (Bosje van Heist), Baai van Heist, Sashul, Fonteintjes, zeereep tussen Blankenberge en Wenduine, Duinbossen De Haan, Golf ROGC (De Haan), Spanjaardduin, zeereep Bredene (zone tussen De Haan en Fort Napoleon Oostende), zeereep Mariakerke, Raversyde, duinen Middelkerke, Warandeduinen, Sint-Laureinsduinen, IJzermonding, Simliduinen, Groenendijk, Ter Yde, Hannecartbos, Oostvoorduinen, Plaatsduinen, Witte Burg, Zeebermduinen, Doornpanne, Hoge Blekker, Schipgatduinen, Noordduinen, Belvedere, Houtsaegherduinen, Oosthoekduinen, Westhoek, Krakeelduinen en Cabour

Het LIFE DUNIAS-project ontvangt financiële steun van het LIFE programma van de Europese Unie, alsook van alle partners.

• Totaal projectbudget: 7.087.215 euro
• EU-cofinanciering: 4.252.329 euro (60%)

Uniek aan LIFE DUNIAS is de gecoördineerde aanpak met alle voornaamste duinbeheerders in België.

We zetten alle partners op een rijtje:

• Coördinatie: Agentschap voor Natuur en Bos
• 4 geassocieerde partners die zelf acties uitvoeren: 
  • Natuurpunt Studie, Natuurpunt Beheer, Natuurinvest en Compagnie het Zoute
• 11 co-financiers die een financiële bijdrage leveren aan het project: 
  • Agentschap voor maritieme dienstverlening en kust - afdeling kust, Agentschap wegen en verkeer, Provincie West-Vlaanderen, Koninklijke Schenking, Ministerie van Defensie, Aquaduin (voormalige IWVA), Royal Ostend Golf Club, Gemeente Koksijde, Gemeente Knokke-Heist, Gemeente De Panne, Stad Oostende

Ontdek alle FAQ via onze afzonderlijke FAQ pagina.

Logo's

• Het logopakket van LIFE DUNIAS
• Het LIFE en Natura 2000 logo
• De logo's van alle partners

Folder LIFE DUNIAS

• Folder LIFE DUNIAS NL

Poster Woekerplanten en alternatieven

• Poster: Woekerplanten in de duinen
• Poster: Je kiest beter deze planten
• PDF versie van de poster

Internationale startworkshop

Van 18 tot 21 mei 2022 trok het LIFE DUNIAS-team naar Koksijde om zich, samen met internationale duinenexperten, onder te dompelen in de wereld van woekerplanten in de kustduinen.

De workshopdagen werden inhoudelijk begeleid door het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Onder hun deskundige vleugels werd hard gewerkt aan een horizonscan. Patrik Oosterlynck legde de link met het Belgische Natura 2000 perspectief. Daarnaast werd de IAS situatie in België (Reinhardt Strubbe), Wales (Kathryn Hewitt), Spanje (Berea Rodríguez Addesso), Frankrijk (Benoît Delangue), het Verenigd Koninkrijk en Ierland (John Houston) geschetst. En werden meerdere terreincases voorgesteld door Kris Lesage, Reinhardt Strubbe, Sam Provoost (België), Kathryn Hewitt (Wales), Janneke van der Loop, Luc Geelen (Nederland), Bruce Osborne (Ierland). John Houston zorgde voor een update van de internationale ‘dune roadmap’.

Zaterdag werd afgesloten met een Bioblitz in het Westhoekreservaat.

Hier zijn alle presentaties terug te vinden:

• Benoit Delangue - Conservatoire botanique national de Bailleul
• Berea Rodriguez - Addesso - University of Vigo Spain
• Bruce Osborne - University of Dublin Ireland
• Bioblitz INBO
• Breakout introduction INBO
• Horizon scanning INBO
• Management session INBO
• Unionlist INBO
• Janneke van der Loop - Stichting Bargerveen
• John Houston - Dune roadmap
• John Houston
• Kathryn Hewitt - Sands of LIFE
• Kathryn Hewitt - IAS interventions - Sands of LIFE
• Kris Lesage - Reinhardt Strubbe - ANB
• Luc Geelen - Waternet
• Patrik Oosterlynck - INBO
• Reinhardt Strubbe - Bioblitz - ANB
• Reinhardt Strubbe - Introduction - ANB
• Reinhardt Strubbe - IAS - ANB
• Sam Provoost - INBO

Wil je graag meer weten over het project of heb je specifieke vragen, zet ze op mail naar projectcoördinator Reinhardt Strubbe via reinhardt.strubbe@vlaanderen.be.

Medegefinancierd door de Europese Unie. Geuite standpunten en meningen zijn echter alleen die van de auteur(s) en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs die van de Europese Unie of CINEA. Noch de Europese Unie, noch de subsidieverlenende autoriteit kan hiervoor verantwoordelijk worden gehouden.