LIFE DUNIAS

In dit natuurherstelproject worden duingebieden langs de volledige Vlaamse kuststrook vrijgemaakt van struikachtige invasieve uitheemse soorten. Volg de vooruitgang van het project via de nieuwsrubriek hieronder en via onze Facebook of Instagram pagina. 

Het project is gestart op 1 december 2021 en loopt tot 1 december 2026. Het Agentschap voor Natuur en Bos zal samen met 15 partners via een gecoördineerde aanpak deze woekerplanten verwijderen. Het DUNIAS project ontvangt financiële steun van het LIFE-programma van de Europese Unie, alsook van alle projectpartners.

Waar zijn externe aannemers momenteel aan het werk voor LIFE DUNIAS? 

• Zwin: vanaf 27 november 2023
• Blinckaertduinbos: vanaf 27 november 2023
• Sashul: vanaf 8 januari 2024
• Baai van Heist: vanaf 8 januari 2024
• Dir. Generaal Willemspark: vanaf 8 januari 2024
• Jozeph Stübbenpark: vanaf 8 januari 2024
• Parking aan Oostdam: vanaf 8 januari 2024
• Fonteintjes: vanaf 11 december 2023
• Duinreep tussen Blankenberge en Wenduine: vanaf 11 december 2023
• Duinbossen De Haan: vanaf 4 december 2023
• Duinreep tussen De Haan en Fort Napoleon: vanaf 2 januari 2024

Gelijktijdig blijft de LIFE DUNIAS Natuurpuntploeg kleinschaligere werken uitvoeren. De komende weken werken ze in meerdere gebieden tussen Knokke-Heist en Oostende.  

De expo neemt je mee naar onze unieke Vlaamse kustduinen. Het toont al het moois wat de Vlaamse kustduinen te bieden hebben: duinpannes, stuifduinen, mosduinen, … En welke fauna en flora daar te vinden is. De expo waarschuwt ook voor het probleem van woekerplanten! Ken jij rimpelroos en mahonie al? Wist je dat hemelboom en struikaster verboden soorten zijn? De komende jaren verwijdert het LIFE DUNIAS project deze planten uit onze duinen. Ontdek er alles over op de tentoonstelling. Test je kennis via een interactieve quiz! 

Speel samen met Konrad, de rugstreeppad, en zijn vriendjes het doe-gedeelte voor kinderen: voel, verbind en zoek alle woekerplanten. Word ook jij een held van onze duinen?  

Vanaf 15 december tot 26 mei 2024 is de expo ‘LIFE DUNIAS herstelt kustduinen’ te vinden in  het Zwin Natuur Park: Graaf Léon Lippensdreef 9 8300 Knokke-Heist

Ontdek alle nieuwtjes via onze afzonderlijke nieuwspagina.

Duingrasland

In de kustduinen vind je graslanden die je nergens anders in Vlaanderen aantreft. In deze soorten- en kleurrijke duinkalkgraslanden groeien soorten als bokkenorchis, geel zonneroosje, gewone vleugeltjesbloem, grote tijm en muurpeper.

Duinstruweel

Je vindt duinstruwelen langs de volledige Vlaamse kust. Deze struikvegetaties worden gedomineerd door soorten zoals duindoorn, vlier, meidoorn en sleedoorn. In dit struweel kunnen heel wat zangvogels aangetroffen worden, zoals de nachtegaal, de cetti’s zanger en de sprinkhaanzanger in vertoeven. Het leeuwenaandeel van bijv. de Simliduinen in Nieuwpoort bestaat uit struweel. De duindoorn en sleedoorn kunnen zich via hun worteluitlopers snel sterk uitbreiden en het duinlandschap overwoekeren ten koste van duingrasland en vochtige duinpannen. Om voldoende open plekken te vrijwaren moet het struikgewas lokaal worden ingeperkt.

Kruipwilgstruweel

Nabij vochtige duinvalleien kunnen zich dwergstruwelen met kruipwilg ontwikkelen. Kenmerkende soorten zijn onder meer kruipwilg, rond wintergroen, moeraswespenorchis en het zeer zeldzame kaal stofzaad. Kruipwilgstruwelen herbergen een typische paddenstoelenflora met onder meer vezelkoppen en gordijnzwammen.

Duinbos

Daar waar loofbos zich heeft ontwikkeld op duinen spreken we over een duinbos. Typische boom- en struiksoorten van duinbossen zijn onder meer zachte berk, zomereik, eenstijlige meidoorn en ratelpopulier. In de kruidlaag komen soorten als maarts viooltje, gewone vogelmelk en brede eikvaren voor, samen met heel wat paddenstoelen. Vogels als de boomklever, bosuil en kleine bonte specht vinden hier ook een thuis.

Embryonale duinen

In de eerste fase van duinvorming gebeurt de fixatie van stuifzand door de kolonisatie met biestarwegras. Wanneer het proces van duinvorming zich verderzet, kunnen de embryonale duintjes hoger worden en start de fixatie met helmgras. Andere typische soorten zijn onder andere zeepostelein, zeeraket en stekend loogkruid. Natuurlijke stranden zijn mogelijke broedgebieden voor zeldzame vogels zoals bontbekplevier, strandplevier en dwergstern. Mooie voorbeelden hiervan vinden we aan het strand van Lombardsijde en voor de Zeebermduinen in Oostduinkerke.

Stuifduin

Verstuiving is typisch voor het duinenlandschap. Door de verplaatsing van zandkorrels worden duinen gevormd, die continu veranderen en zich verplaatsen. Dit stuivend duinlandschap is het leefmilieu van typische soorten zoals de blauwe zeedistel, de strandzandloopkever en de duinveldridderzwam.

Duinpanne 

Onder invloed van de bij storm overheersende noordwestenwind ontstaan duinen in de vorm van een hoefijzer, de zogenaamde paraboolvormige duinen. Het zand stuift uit tot aan het grondwaterniveau en het opgestoven zand stapelt zich op tot een paraboolvormig duin, dat zich blijft voortbewegen in zuidoostelijke richting. In het kielzog van dat bewegende duin ontstaat een vochtige duinpanne. Deze vochtige omgeving vormt opnieuw een waardevol habitat voor heel wat bijzondere planten en dieren. Zo kan de zeldzame rugstreeppad zich hier in het voorjaar voortplanten en groeien er zeldzame planten zoals de moeraswespenorchis en de parnassia.

IAS - Invasive Alien Species

Dreiging in de duinen

De natuur staat helaas sterk onder druk, o.a. door woekerplanten. Deze planten, ook wel Invasive Alien Species (IAS) genaamd, komen langsheen de volledige Vlaamse kuststrook voor en verdrukken er de lokale duinnatuur. Struiken zoals rimpelroos, mahonie, boksdoorn en Amerikaanse vogelkers vertonen allen een invasief karakter en verdringen onze duinecosystemen.

Woekerplanten komen op verscheidene manieren in de duinen terecht. Sommige Zuiderse planten breiden zich op een natuurlijke wijze uit door klimaatsopwarming, maar vaak worden woekerplanten aangeplant in privé tuinen of gemeentelijke parken die grenzen aan de duinen, van waaruit deze planten ‘ontsnappen’ in de vrije natuur (bv. vogels eten zaden op, waarna deze via hun uitwerpselen in omringende duinnatuur belanden). Een ander gekend probleem is het dumpen van tuinafval in de natuur, waarna sommige planten zich vestigen en nadien uitbreiden in de duingebieden.

Ken jij deze woekerplant?

Ook jij kan een belangrijke rol spelen bij het natuurherstel van onze duinen. Het is een grote hulp wanneer je woekerplanten in de duinen kan herkennen en signaleren via www.waarnemingen.be: zo voorkomen we in de toekomst verdere overwoekeringen van het duinenlandschap. Jullie waarnemingen gebruiken we namelijk om snel de nodige actie te ondernemen!

Hier vind je een lijst van de meest voorkomende en hardnekkigste woekerplanten in de Vlaamse kustduinen. Klik op de soort om meer te ontdekken.

• Rimpelroos Rosa rugosa
• Mahonie Mahonia aquifolium
• Hemelboom Ailanthus altissima
• Boksdoorn Lycium barbarum
• Struikaster Baccharis halimifolia
• Amerikaanse vogelkers Prunus serotina
• Valse acacia Robina pseudoacasia
• Witte abeel Populus alba
• Cotoneaster soorten Cotoneaster sp.
• Palmlelie Yucca sp. 
• Japanse duizendknoop Fallopia japonica
• Gele ribes Ribes aureum
• Rode ribes Ribes sanguineum
• Sneeuwbes Symphoricarpos albus
• Amerikaans krentenboompje Amelanchier lamarckii
• Sering Syringa vulgaris
• Steeneik Quercus ilex
• Kokardebloem soorten Gaillardia sp.
• Smalle olijfwilg Elaeagnus angustifolia
• Zilverbes Elaeagnus ebbingei
• Japanse haagliguster Ligustrum ovalifolium
• Hottentotvijg Carpobrotus edulis (Extra info: Snelle verwijdering van Hottentotvijg aan de kust)
• Late/Canadeze guldenroede Solidago sp.
• Wingerd soorten Parthenocissus sp.
• Pampasgras Cortaderia jubata
• Bamboe

Doe mee op waarnemingen.be

Het is een grote hulp wanneer jij woekerplanten in de duinen kan herkennen en signaleren via www.waarnemingen.be.
Gebruik hiervoor de apps ObsIdentify (herken de natuur in 1 klik) of ObsMapp (waarnemingen invoeren en uploaden) op je smartphone. Of voer je waarnemingen in via de pc. 

Op deze manier voorkomen we in de toekomst verdere overwoekeringen van het duinenlandschap. Jullie waarnemingen gebruiken we namelijk om snel de nodige actie te ondernemen (rapid response)!

Tuinrangers

Nodig eens een tuinrangers uit bij je thuis! De Tuinrangers zijn vrijwilligers met een passie voor de tuin en een hart voor de natuur. Ze helpen hun stad of gemeente om biodiverser en klimaatrobuuster te worden via de tuinen van de inwoners. Ontdek snel of de Tuinrangers al actief zijn in jouw stad of gemeente: www.tuinrangers.be/gemeenten.

Informeer jezelf

• Bekijk het webinar: beheer van invasieve struiken in zandige regio's. Tijdens dit webinar kom je meer te weten over invasieve struiken aan de Belgische kust, hoe deze best te verwijderen zijn, mogelijke alternatieven en hoe we zelf ons steentje kunnen bijdragen. Spreker is Reinhardt Strubbe, de projectcoördinator van LIFE DUNIAS.  

• In maart 2023 vond in Devon (West Engeland) een conferentie plaats over het beheer van duinen. Meer dan 100 duinexperten uit meerdere Europese landen kwamen er samen om kennis uit te wisselen en inspiratie op te doen. Ook de LIFE DUNIAS projectcoördinator mocht er een gastpresentatie geven over het LIFE DUNIAS project, het beheer van invasieve exoten en het horizon scan rapport dat in kader van het project werd opgemaakt.

Het projectgebied strekt zich uit over de volledige kustlijn. Hierbij een overzicht van de gebieden waar woekerplanten aangepakt worden.

Oostkust gebieden:

• Zwin, Koningsbos en Blinckaertduinbos, Park 58, Sterneneiland, Golf Knokke, Joseph Stübbenpark, Directuer-generaal Willemspark, Baai van Heist, Sashul, Fonteintjes, Zeereep tussen Blankenberge en Wenduine, Duinbossen De Haan, Golf ROGC (De Haan), Zeereep Bredene

Westkust gebieden:

• Duinreep Mariakerke, Raversyde, Duinen Middelkerke, Warandeduinen, Sint-Laureinsduinen, Ijzermonding, Simliduinen, Groenendijk, Ter Yde en Hannecartbos, Oostvoorduinen, Plaatsduinen, Witte Burg, Zeebermduinen,Doornpanne, Schipgatduinen, Hoge Blekker, Noordduinen, Houtsaegherduinen, Oosthoekduinen, Westhoek, Cabour

Het DUNIAS project ontvangt financiële steun van het LIFE programma van de Europese Unie, alsook van alle partners.

• Totaal projectbudget: 7.087.215 euro
• EU-cofinanciering: 4.252.329 euro (60%)

Uniek aan het DUNIAS project is de gecoördineerde aanpak met alle voornaamste duinbeheerders in België.

We zetten ze even op een rijtje voor jou:

• Coördinatie: Agentschap voor Natuur en Bos
• 4 geassocieerde partners die zelf acties zullen uitvoeren: 
  • Natuurpunt Studie
  • Natuurpunt Beheer
  • Natuurinvest
  • Compagnie het Zoute

• 11 co-financiers die een financiële bijdrage leveren aan het project: 
  • Agentschap voor maritieme dienstverlening en kust (Afdeling kust)
  • Agentschap wegen en verkeer
  • Provincie West-Vlaanderen
  • Koninklijke schenking
  • Ministerie van defensie
  • Aquaduin (voormalige IWVA)
  • Royal Ostend golf club
  • Gemeente Koksijde
  • Gemeente Knokke-Heist
  • Gemeente De Panne
  • Stad Oostende

Ontdek alle FAQ via onze afzonderlijke FAQ pagina.

Logo's

• Het logopakket van LIFE DUNIAS
• Het LIFE en Natura2000 logo
• De logo's van alle partners

Folder LIFE DUNIAS

• Folder LIFE DUNIAS NL

Internationale startworkshop

Van 18 tot 21 mei 2022 trok het LIFE DUNIAS team naar Koksijde om zich, samen met internationale duinenexperten, onder te dompelen in de wereld van woekerplanten (IAS: Invasive Alien Species) in de kustduinen.

De workshopdagen werden inhoudelijk begeleid door het Instituut Natuur- en Bosonderzoek (INBO). Onder hun deskundige vleugels werd hard gewerkt aan een horizonscan. Patrik Oosterlynck legde de link met het Belgische Natura 2000 perspectief.

Daarnaast werd de IAS situatie in België (Reinhardt Strubbe), Wales (Kathryn Hewitt), Spanje (Berea Rodríguez Addesso), Frankrijk (Benoît Delangue), het Verenigd Koninkrijk en Ierland (John Houston) geschetst. En werden meerdere terreincases voorgesteld door Kris Lesage, Reinhardt Strubbe, Sam Provoost (België), Kathryn Hewitt (Wales), Janneke van der Loop, Luc Geelen (Nederland), Bruce Osborne (Ierland). John Houston zorgde voor een update van de internationale ‘dune roadmap’.

Zaterdag werd afgesloten met een Bioblitz in het Westhoekreservaat.

Op deze pagina zijn alle presentaties terug te vinden.

• Benoit Delangue - DUNIAS workshop 2022 - Conservatoire botanique national de Bailleul
• Berea Rodriguez - Addesso DUNIAS workshop 2022 - University of Vigo Spain
• Bruce Osborne - DUNIAS workshop 2022 - University of Dublin Ireland
• DUNIAS workshop 2022 - Bioblitz INBO
• DUNIAS workshop 2022 - Breakout introduction INBO
• DUNIAS workshop 2022 - Horizon scanning INBO
• DUNIAS workshop 2022 - Management session INBO
• DUNIAS workshop 2022 - Unionlist INBO
• Janneke van der Loop - DUNIAS workshop 2022 - Stichting Bargerveen
• John Houston - Dune roadmap - DUNIAS workshop 2022
• John Houston - DUNIAS workshop 2022
• Kathryn Hewitt - DUNIAS workshop 2022 - Sands of LIFE
• Kathryn Hewitt - DUNIAS workshop 2022 - IAS interventions - Sands of LIFE
• Kris Lesage - Reinhardt Strubbe - DUNIAS workshop 2022 - ANB
• Luc Geelen - DUNIAS workshop 2022 - Waternet
• Patrik Oosterlynck - DUNIAS workshop 2022 - INBO
• Reinhardt Strubbe - DUNIAS workshop 2022 - Bioblitz - ANB
• Reinhardt Strubbe - DUNIAS workshop 2022 Introduction - ANB
• Reinhardt Strubbe - DUNIAS workshop - IAS- ANB
• Sam Provoost - DUNIAS workshop 2022 - INBO

Wil je graag meer weten over het project of heb je specifieke vragen, zet ze op mail naar projectcoördinator Reinhardt Strubbe via reinhardt.strubbe@vlaanderen.be.

Medegefinancierd door de Europese Unie. Geuite standpunten en meningen zijn echter alleen die van de auteur(s) en weerspiegelen niet noodzakelijkerwijs die van de Europese Unie of CINEA. Noch de Europese Unie, noch de subsidieverlenende autoriteit kan hiervoor verantwoordelijk worden gehouden.